وقوع تصمیمات غیرمنتظرهای نظیر توقف پروازهای مستقیم تهران-بیروت بهطور غیرمستقیم نشانهای از پیچیدگیهای پنهانی است که در لایههای سیاست داخلی و بینالمللی لبنان در حال شکلگیری است. درک این رویداد بهعنوان یک تصمیم ساده امنیتی یا اقتصادی، نمیتواند تصویر کاملی از وضعیت فعلی ارائه دهد. این تصمیم، بهویژه با توجه به حساسیتهایی که حول آن ایجاد شده، باید در پارادایم عمیقتر و پیچیدهتری مورد بررسی قرار گیرد؛ جایی که بازیگران داخلی لبنان و فشارهای بینالمللی به شدت در هم تنیده شدهاند و منافع بازیگران در حال رقابت و تناقض با یکدیگر است.
در حالی که برخی مقامات لبنانی، این توقف پروازها را بهعنوان یک اقدام ایمنی معرفی کردند واقعیت این است که این تنها یک بعد سطحی از بحران در حال شکلگیری است؛ چنانکه بعداً نخستوزیر تحریمهای اتحادیه اروپا را دلیل تصمیم به عدم اجازه پرواز عنوان کرد. با این حال در پس این اقدام، انگیزههای سیاسی و استراتژیک پیچیدهتری نهفته است که با بازخوانی تاریخ و تحولات کنونی لبنان قابل درک است. سیاستهای بینالمللی در قبال لبنان بهشدت تحت تاثیر فشارهای واشنگتن و تلآویو قرار دارد. تحولات اخیر در لبنان، از جمله تصمیمات سختگیرانهتر مقامات داخلی در مواجهه با ایران و حزبالله، به وضوح نشاندهنده تلاشهایی است که برای تغییر وضعیت لبنان و محدود کردن نفوذ ایران در این کشور در حال انجام است.
لبنان، کشوری با تنوع قومی و مذهبی شدید، همیشه میدانی برای رقابتهای بینالمللی و منطقهای بوده است. ایالات متحده و اسرائیل همواره در تلاش بودهاند تا نفوذ ایران و گروههای همپیمان آن، به ویژه حزبالله، را در لبنان کاهش دهند. فشارهای ایالات متحده، با همراهی گروههای سیاسی داخلی لبنان که همسو با منافع غرب هستند، بهویژه در مقطع حساس کنونی که لبنان با بحرانهای اقتصادی و سیاسی دست و پنجه نرم میکند، افزایش یافته است.
اما چرا توقف پروازها اینچنین به موضوعی حساس تبدیل شده است؟ پاسخ به این سوال در تقاطع دو واقعیت نهفته است: نخست، تاثیر بحرانها و جنگهای نیابتی منطقهای که لبنان را بهعنوان بازیگری مهم در برابر فشارهای خارجی و داخلی قرار دادهاند؛ و دوم، تلاشهای پنهان برای کاهش توان عملیاتی حزبالله از طریق محدود کردن شبکههای لجستیکی و ارتباطات آن با جمهوری اسلامی ایران. این موضوع بهویژه از آن جهت حساسیتزا است که حزبالله در این سالها به عنوان یک نیروی مستقل با ظرفیتهای گسترده نظامی و اقتصادی شناخته شده است. تضعیف چنین گروهی، به معنای تغییر اساسی در معادلات قدرت داخلی لبنان خواهد بود.
این رویداد همچنین به یک موضوع دیگر اشاره دارد: تغییرات در ساختار سیاسی لبنان که تحت تاثیر روابط میان گروههای داخلی و مداخلات خارجی قرار دارد. با توجه به انتخاب جوزف عون بهعنوان رئیسجمهور و تغییرات در کابینه، به نظر میرسد که لبنان در حال حرکت به سوی اصلاحاتی است که ممکن است به نفع کشورهای غربی و منافع آنها باشد. بهویژه در شرایطی که آمریکا به دنبال راههایی برای اعمال فشار بیشتر بر حزبالله و ایران است، این تغییرات میتوانند در راستای تحقق خواستههای واشنگتن صورت گیرند.
در این فضا، تصمیمات در خصوص پروازها، تنها یک نمود ظاهری از تحولات گستردهتر هستند که در داخل و خارج لبنان در حال وقوع است. از اینرو، تحلیل توقف پروازها باید در چارچوب یک فرآیند دیپلماتیک و سیاسی وسیعتر بررسی شود که تحت تاثیر بحرانهای داخلی، بازیگران خارجی، و تغییرات در موازنه قدرت قرار دارد.
در نهایت، این مسئله را باید به عنوان نشانهای از تحولات سیاسی در لبنان و تاثیرات ژئوپولیتیک آن در منطقه دید. تصمیمات اتخاذی در اینباره، از جمله وضعیت آتی پروازهای تهران-بیروت، در واقع، نمایانگر رقابتهای پنهان و بازیهای سیاسی است که در سطوح مختلف در حال جریان است و باید به دقت تحلیل شوند تا ابعاد واقعی آن آشکار گردد.
0 دیدگاه