پاکستان در 17 ژانویه گذشته ماهواره بومی EO-1 را که طراحی، توسعه و تولید آن توسط سوپارکو (کمیسیون تحقیقات جو فوقانی و فضا) انجام پذیرفته از طریق سکوی پرتاب چین به شکلی موفقیت‌آمیز به فضا پرتاب کرد. رسانه‌ها ضمن بازتاب این خبر، از آن با عنوان نقطه عطفی در همکاری فضایی پاکستان و چین یاد نمودند. مهم‌ترین ویژگی ماهواره EO-1 مجهز بودن به حسگرهای الکترو-اپتیکالی است که امکان جمع‌آوری داده‌های حیاتی و تصویربرداری از سطح زمین را از طریق بازتاب خورشید یا اشعه فراهم می‌کنند. سوپارکو تاکید دارد که این ماهواره توانایی پاکستان را برای رصد و مدیریت منابع طبیعی، واکنش به بلایای طبیعی، برنامه‌ریزی شهری و توسعه کشاورزی ارتقا خواهد داد.

در تصویر کلان‌تر و فارغ از کاربردهای پیش‌گفته، یکی از مهم‌ترین پیشران‌های پاکستان برای ورود به چنین عرصه‌هایی، رقابت ژئوپلتیک این کشور با هند بوده است. اولین تلاش‌ها در پاکستان برای توسعه علوم و فناوری‌های فضایی –از جمله برنامه موشکی- در سال 1961 تحت نظر دکتر عبدالسلام، دانشمند و نوبلیست فیزیک، در سوپارکو (کمیسیون تحقیقات جو فوقانی و فضا) آغاز شد و پاکستانی‌ها اولین موشک تحقیقاتی خود با عنوان رهبر-1 در سال 1972 آزمایش کردند. تا آن زمان، در آسیا تنها رژیم صهیونیستی و ژاپن از چنین قابلیتی بهره‌مند بودند.

اولویت یافتن برنامه هسته‌ای پس از جدایی بنگلادش از پاکستان در سال 1971 و قطع حمایت‌های مالی و فنی ایالات متحده در سال 1972 منجر به توقف نسبی برنامه موشکی و فضایی به نفع توسعه صنعت هسته‌‎ای شد. پس از آن و در ابتدای دهه 80 میلادی سوپارکو با هدف تمرکز بر پرتاب ماهواره از منظر ساختاری احیا گردید و پروژه ماهواره‌ای بدر-1 کلید خورد. پرتاب بدر-1 در سال 1990 توسط چین پس از عدم همکاری آمریکا، یکی از نکات جالب توجه در خصوص این ماهواره است. پاکستان اولین ماهواره ارتباطی خود را نیز با عنوان PAKSAT-1R با همکاری چینی‌ها توسعه داد و در سال 2011 از پایگاه شیچانگ چین به هوا پرتاب کرد.

از آن زمان تاکنون، همکاری‌های فضایی چین و پاکستان رو به گسترش بوده است. به عنوان مثال، در سال 2014 پاکستان اولین کشوری بود که از سیستم مکان‌یابی آمریکایی GPS به سیستم چینی BeiDou نقل مکان نمود. در سال گذشته، اولین مکعب‌ماهواره پاکستانی به عنوان بخشی از ماموریت قمری چین به فضا پرتاب شد. در واقع، مشارکت با چین به عنوان یک قدرت نوظهور فضایی به محور اصلی توسعه و پیشبرد پروژه فضایی پاکستان مطرح است و باتکای همین مشارکت، پاکستان برنامه فضایی 2040 (بعدتر چشم‌انداز فضایی 2047) خود را با هدف گذاری برای پرتاب 11 ماهواره مختلف در این بازه زمانی طراحی نموده است.

رقابت با هند برای پاکستان و در راس آن، مقامات نظامی در راولپندی جنبه حیثیتی داشته و از همین رو، پاکستان مصمم است در مقابل توانمندی فضایی بومی شده هند، با اسفاده از ظرفیت‌های فناورانه چین در حوزه فضایی این شکاف را دستکم نزد افکار عمومی ترمیم نماید. گفتنی است سازمان تحقیقات فضایی هند (ISRO) یکی از قدرتمندترین بازیگران در عرصه فضایی است و سوپارکو به‌تنهایی قادر به رقابت با این نهاد پیشگام نیست.

متقابلا برای چین، عرصه فضایی ابزار مناسبی است تا پایبندی خود به عنوان یک شریک راهبردی را به بخش‌های مختلف حاکمیت در پاکستان اثبات کند و نشان دهد انتخاب چین توسط پاکستان در سوگیری‌های راهبردی متاخر خود –از سی‌پک گرفته تا صنایع نظامی- متضمن دستاوردهای بسیاری بوده است؛ چراکه بعید است دانش و نوآوری فنی دانشگاه‌ها و متخصصان پاکستان بتواند ارزش افزوده قابل‌توجهی برای برنامه‌های فضایی چین داشته باشد. همزمان، چین نمی‌تواند بر عدم تقارن موجود میان پاکستان و هند در حوزه فضایی چشم فروبندد و از همین رو، در مقام قدرت بزرگتر تا اندازه ممکن به ترمیم این شکاف کمک می‌کند.