پیش از برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری بولیوی، جریان‌های پیروز و شکست‌خورده مشخص شده بودند و تنها این پرسش باقی ماند که چه کسی قرار است به قدرت برسد؟ با ورود رودیگو پاز نامزد راست میانه‌رو از حزب دموکراتیک مسیحی و خورخه کورگا، نامزد مستقل راست افراطی به دور دوم انتخابات، نزدیک به دو دهه قدرت چپ‌گرایان به پایان رسید. سرانجام، پاز با کسب ۵۴٪ آرا توانست به ریاست جمهوری برسد.

چرا و چگونه پاز پیروز شد؟

جایگاه چپ‌ها به دلیل وضعیت اقتصادی نامساعد در کنار نبرد قدرت و ازهم‌گسیختگی درونی، به قدری تنزل یافت که در میان نامزدهایشان در دور نخست، آندرونیکو رودریگز بهترین عملکرد را داشت و با کسب ۸٪ آرا چهارم شد. پس از او، ادواردو دکاستیو از «جنبش به سوی سوسیالیسم»، حزب پیشین مورالس با ۳٪ پنجم شد.

افزون بر این، عملکرد پاز عامل مهم دیگری در موفقیتش بود. در اوایل انتخابات مقبولیت او بسیار پایین بود و حتی نتوانست در نخستین مناظره انتخاباتی شرکت کند. اما پاز توانست جایگاه خود را ارتقا بخشد. نخست، او ادمان لارا، افسر سابق پلیس را به سمت معاون اولی خود برگزید. رویکرد شناخته‌شده او در مبارزه با فساد باعث جذب بخش قابل توجهی از طبقه متوسط شد. همچنین لارا متولد استان کوچابامبا بود که باعث شد پاز رأی بومیان این استان را به دست آورد. البته در کنار این عوامل نباید از میانه‌روی پاز نیز عبور کرد. وضعیت اقتصادی مردم بولیوی در سال‌های گذشته تضعیف‌شده بود؛ اما نه به اندازه‌ای که آن‌ها را وادار به انتخاب کورگا با سیاست‌های رادیکال کند. میانه‌روی پاز، سبد رأی چپ‌ها را نیز از آن خود کرد.

برنامه‌های اقتصاد معتدل

پاز فرزند رئیس‌جمهور چپ‌گرا و انقلابی سابق، خایمه پاز زامورا (۱۹۸۹_۱۹۹۳) بود. او همچنین پیشتر رویکردی چپ به اقتصاد داشت؛ اما به سمت راست چرخید و وارد حزب دموکراتیک مسیحی شد. شاید بتوان گفت این پیشینه سیاسی چپ او را در این چرخش تبدیل به یک راست میانه‌رو با برنامه‌ای مبتنی بر اصلاحات اقتصادی گام‌به‌گام کرد. یکی از شعارهای اصلی انتخاباتی او، «سرمایه‌داری برای همه» بود.

بخشی از سیاست‌های رفاهی کنونی بولیوی همچنان در برنامه پاز باقی می‌ماند. به گفته رهبر تیم اقتصادی پاز، خوزه گابریل اسپینوسا  پرداخت یارانه‌های نقدی به فقرا همچنان از نظر مالی امکان‌پذیر است تا بتواند اثرات منفی حذف یارانه‌های پرهزینه سوخت کشور را کاهش دهد. افزون بر این، پاز گفته است که تعرفه‌ها به صورت تدریجی کاهش خواهد یافت تا فضای تجارت خارجی باز شود. همچنین نرخ بهره پایین خواهد آمد.

سیاست خارجی غرب‌گرایانه

از زمانی که مورالس در سال ۲۰۰۶ به قدرت رسید، روابط بولیوی با آمریکا تیره بوده است. پاز پیش از آنکه در انتخابات پیروز شود، در سفری به واشنگتن دی. سی. وعده احیای روابط با آمریکا را داد. او همچنین دست بر روی دو مسئله مورد توجه ترامپ گذاشت و اعلام کرد که با این کشور برای مقابله با شبکه‌های تبهکاری و مواد مخدر و همچنین مهاجرین غیرقانونی روابط با آمریکا را تقویت خواهد کرد. افزون بر این، او برای تداوم واردات سوخت از آمریکا با شرکت‌های نفت و گاز تگزاسی وارد مذاکره شد. سیاست‌های غرب‌گرایانه او محدود به این نیست و با توجه به گفتگوی تلفنی گیدعون ساعر، وزیر امور خارجه اسرائیل با پاز پیش‌بینی می‌شود بولیوی و اسرائیل پس از سال‌ها مجدداً به یکدیگر نزدیک شوند. به این دلایل می‌توان گفت پیروزی پاز به روابط ایران با بولیوی آسیب‌های جدی وارد خواهد کرد.

راست‌گرایی در آمریکای لاتین

در سال‌های اخیر، موجی از راست‌گرایی در آمریکای لاتین شکل گرفته است: پیروزی میلی و بوکله در آرژانتین و السالوادور (۲۰۲۳ و ۲۰۲۴)، ریاست‌جمهوری نوبوآ  در اکوادور (۲۰۲۵) و اکنون پاز در بولیوی. همچنین باید به شیلی نیز اشاره کرد که در ماه نوامبر برگزار خواهد شد و احتمال پیروزی راست‌گرایان بالا است. اگرچه نمی‌تواند از اثر ترامپ بر این موج گذشت، اما این کشورها همگی نقاط مشترکی دارند که آن‌ها را با راست‌گرایی پیوند می‌زند: ناامنی داخلی به دلیل کارتل‌ها گروه‌های چریکی، ضعف در اعمال حاکمیت سرزمینی و بحران‌های اقتصادی. این مسیری است که بولیوی نیز طی کرده و به دوران پاز رسیده است.