مجلس قرقیزستان، قریب به یک سال پیش از موعد مقرر، دست به انحلال خود و برگزاری انتخابات زودهنگام زده است و مقرر است در پایان ماه جاری میلادی این انتخابات برگزار شود. جلوگیری از همزمانی انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمان، مهم‌ترین دلیلی است که از سوی نمایندگان برای این اقدام مطرح شده است. در صورت تداوم مجلس سابق، انتخابات مجلس برای نوامبر 2026 و ریاست‌جمهوری در نیمه ژانویه 2027 برگزار می‌شد. منتقدان اما انتخابات زودهنگام را، با توجه به اصلاحات گسترده در قانون انتخابات، اقدامی برای تحکیم قدرت رئیس‌جمهور صدر جباروف دانسته‌اند.

قرقیزستان از زمان استقلال تاکنون سه انقلاب را تجربه کرده است و ریاست جمهوری صدر جباروف، محصول سومین انقلاب قرقیزستان در سال 2020 است که با انتخابات پارلمانی و طرح اتهام تقلب از سوی مخالفان آغاز شد. جباروف علیرغم سابقه نمایندگی مجلس و رهبری جنبش ملی‌سازی معدن طلای «کومتُر»، در زمان اعتراضات 2020 با اتهام آدم‌ربایی زندانی بود. در جریان اعتراضات، وی از زندان آزاد شد و به سرعت از دادگاه حکم برائت گرفت.

جباروف ابتدا به نخست‌وزیری رسید و سپس، با استعفای رئیس‌جمهور به طور موقت بر کرسی وی تکیه زد. در سال 2021 جباروف به طور همزمان انتخابات ریاست‌جمهوری و رفراندوم قانون اساسی برگزار کرد. این رفراندوم در حقیقت برای تبدیل قرقیزستان به یک نظام ریاستی با اختیارات گسترده‌تر برای مقام رئیس‌جمهور طراحی و انجام شد. از آن زمان تاکنون، صدر جباروف و متحد نزدیک وی، کامچی‌بیگ تاشیف، موقعیت خود را بیش از پیش تثبیت کرده‌اند.

ساختار مجلس قرقیزستان

ساختار سیاسی قرقیزستان تک مجلسی است و الگوی انتخابات 90 نماینده عضو این مجلس سال گذشته توسط جباروف اصلاح شده است. در الگوی پیشین انتخابات مجلس 36 نماینده از حوزه‌های انتخابیه با یک نماینده وارد مجلس و مابقی از طریق روش انتخابات تناسبی حزبی برگزیده می‌شدند. در الگوی حاضر اما کشور قرقیزستان به 30 حوزه انتخابیه تقسیم شده است و رای دهندگان در هر حوزه انتخابیه سه نماینده منصوب می‌کنند.

رای‌گیری به روش موسوم به SNTV انجام می‌پذیرد. در این روش، هر شرکت‌کننده تنها می‌تواند به یک نفر رای دهد و پس از شمارش مجموع آرای ماخوذه، سه نفری که بیشترین رای را به خود اختصاص داده‌اند نماینده آن حوزه انتخابیه خواهند بود. براساس برآوردهای انجام‌شده، تعداد واجدین شرایط برای شرکت در این انتخابات 4.2 میلیون نفر است. قرقیزستان برای ارتقای مشارکت سیاسی زنان در ساختار تصمیم‌گیری، سهمیه جدیدی وضع نموده است که از آن با عنوان «سهمیه زنان» یاد می‌شود. براساس این سهمیه‌بندی در هر حوزه انتخابیه باید یک نفر از نمایندگان منتخب زن باشد.

چشم انداز

سابقه جابجایی قدرت در قرقیزستان، این کشور را به دموکراتیک‌ترین جمهوری آسیای میانه مبدل نموده است و فرهنگ سیاسی این کشور برخلاف جمهوری‌های همسایه با تحزب و انتخابات گره خورده است. با این وجود، عمده تحلیلگران فضای رقابتی انتخابات اخیر را به مراتب محدود دانسته اند و اغلب جریان‌های شرکت‌کننده در انتخابات به صدر جباروف وفاداری نسبی دارند. در حال حاضر، حزب سوسیال دموکرات به رهبری الماس‌بیگ آتامبایف مهم‌ترین نیروی سیاسی اپوزیسیون به شمار می‌رود. آتامبایف در فاصله سال‌های 2011 تا 2017 رئیس‌جمهور قرقیزستان بود و با توجه به مواجهه با حکم محکومیت یازده‌ساله در خانه، در تبعید به سر می‌برد.

علیرغم وجود تنها یک نامزد انتخاباتی وابسته به این حزب در انتخابات پیش‌رو، در روزهای گذشته دولت قرقیزستان چهره‌های نزدیک به این حزب را با اتهام تلاش برای برنامه‌ریزی آشوب خیابانی پس از انتخابات دستگیر کرده است. طرح ادعای دستکاری در انتخابات، به طور تاریخی بستر مناسبی برای قبضه قدرت سیاسی در قرقیزستان بوده است و به نظر می‌رسد که اتحاد جباروف-تاشیف با مهار هر چه بیشتر فعالان وابسته به حزب سوسیال‌دموکرات، به دنبال آنند که مانع تکرار این سنت سیاسی در قرقیزستان شوند.