نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، هفته گذشته سفری به مسکو داشت و با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. طی این دیدار، دو کشور موافقت‌نامه شراکت راهبردی را با یکدیگر امضا کردند تا همکاری‌های خود را در حوزه انرژی گسترش دهند. این موافقت‌نامه در امتداد روابط رو به گسترش دو کشور در دو دهه اخیر (از زمان به قدرت‌ رسیدن هوگو چاوز)، به خصوص پس از جنگ اوکراین قرار دارد که می‌تواند بر مناسبات قدرت در آمریکای لاتین و جهان اثر بگذارد.

محتوای موافقت‌نامه

تاکنون آن‌چیزی که از این توافق منتشر شده است، نشان از تمرکز بر حوزه نفت و گاز دارد. مطابق این توافق‌نامه، ونزوئلا و روسیه همکاری‌های خود را حوزه اکتشاف و انتقال منابع نفت و گاز، فناوری‌های مرتبط با حوزه انرژی، ارائه ابتکارهای مشترک در اوپک پلاس و سایر سازمان‌های بین‌المللی مرتبط گسترش می‌دهند. البته حاشیه این توافق از متن آن مهم‌تر بود. در این دیدار روسیه اعلام کرد که از عضویت ونزوئلا در بریکس حمایت می‌کند که به معنای تعمیق روابط دو کشور در سطح بین‌المللی است.

تصویر بزرگ‌تر روابط دو کشور

در گذشته نیز روسیه و ونزوئلا در این حوزه و سایر حوزه‌ها برای همکاری ابراز تمایل کرده بودند. به عنوان سال سال گذشته، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در سفر خود به ونزوئلا بیان داشت که کشورش خواهان همکاری در حوزه فناوری و انرژی است. در همان سال دولت مادورو ۱۷ توافق‌نامه با روسیه امضا کرد که حوزه‌های متعددی را در بر می‌گرفت که از نفت و گاز شروع شده و به حوزه‌ همکاری‌های امنیتی و ضد خرابکاری می‌رسید.

روابط دو کشور پیش از این نیز عمیق و گسترده بوده است. شرکت‌های نفتی روسیه در پروژه‌های بزرگ اکتشاف نفت و منابع معدنی در ونزوئلا، از جمله عناصر خاکی کمیاب ارزشمند، مشارکت دارند. این کشور آمریکای لاتین به یکی از خریداران اصلی تسلیحات و سامانه‌های تسلیحاتی روسیه تبدیل شده است. افزون بر این، ونزوئلا به‌طور رسمی از اقدامات روسیه در اوکراین حمایت کرده و علیه ناتو موضع‌گیری کرده است.

ائتلاف‌بندی در آمریکای لاتین

روسیه تاکنون روابط نظامی_امنیتی گسترده‌ای با ونزوئلا (و همچنین نیکاراگوئه و کوبا) داشته است که منافع آمریکا و متحدانش در آمریکای لاتین را به خطر می‌اندازد. به عنوان مثال، در سال‌های ۲۰۰۸، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۸ بمب‌افکن‌های هسته‌ای Tu_۱۶۰ را به ونزوئلا فرستاده بود تا در مانور نظامی شرکت کنند. روابط نظامی_امنیتی دو کشور پس از جنگ اوکراین تقویت شد. در سال ۲۰۲۲ سرگئی لاوروف این پیشنهاد را مطرح کرد که روسیه نیروهای نظامی خود را در خاک ونزوئلا یا کوبا مستقر کند.

چنین روابطی، حساسیت آمریکا و متحدانش را افزایش می‌دهد. به عنوان نمونه در همان سال، روسیه از نیروهای نظامی ونزوئلایی مستقر در ایالت آپوره در مرز با کلمبیا پشتیبانی فنی و نظامی کرده بود. نگرانی کلمبیا که جزو کشورهای نزدیک به آمریکا محسوب می‌شود به قدری بالا رفت که دیه‌گو مولانو، وزیر دفاع ملی وقت این کشور صراحتاً اقدام روسیه را محکوم کرد. به طور کل، کمک‌های فنی و اطلاعاتی که روسیه به ونزوئلا می‌کند؛ این کشور را قادر می‌سازد که در حوزه‌هایی مثل شنود الکترونیک، تهدیدی برای کلمبیا و برزیل باشد.

از آنجا که آمریکای دغدغه نزدیکی و ائتلاف روسیه و چین را دارد، روابط اقتصادی نزدیک این دو کشور با برخی کشورهای آمریکای لاتین، تقابل هژمونیک آمریکا با روسیه و چین را به مسائل آمریکای لاتین پیوند می‌زند. هر دو کشور مذکور با مجموعه‌ای از کشورهایی که آمریکا آنان را دشمن می‌پندارد (کوبا، ونزوئلا، نیکاراگوئه) روابط نزدیک در سطوح اقتصادی، نظامی و امنیتی دارند. به عبارت دیگر، نفوذ فزاینده روسیه به همراه چین در این منطقه، پرونده‌های هژمونیک آمریکا را با پرونده آمریکای لاتین پیوند می‌زند.

جمع‌بندی

افزایش همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان روسیه و ونزوئلا، ائتلاف‌بندی کشورهای ضدآمریکایی را تقویت می‌کند. این اتفاق از سه جهت اهمیت دارد. نخست، متحدین آمریکا در آمریکای لاتین ممکن است با خطر مواجه شوند. دوم، حضور روسیه می‌تواند در بلندمدت تبدیل به تهدیدی برای آمریکا در نیمکره غربی شود. سوم، اثرگذاری فشار تحریمی و اقتصادی آمریکا بر کشورهای ضعیفی همچون ونزوئلا کاهش می‌یابد.