دوازدهمین اجلاس سران «سازمان کشورهای ترک» در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۵ در شهر قبله جمهوری آذربایجان برگزار شد. با توجه به موضوعات جدیدی که در اجلاس قبله مطرح شده است این نشست را می‌توان نقطه عطفی در روند تکامل «سازمان کشورهای ترک» در چارچوب تحولات اخیر در قفقاز جنوبی به شمار آورد.

 موضوعات جدید در نشست «قبله»

 در اجلاس قبله همانند نشست‌های پیشین بر مواضع مشترک طرفین تاکید شده است که از مهم‌ترین آن‌ها «چشم‌انداز مشترک جهان ترک» در حوزه‌های مختلف سیاسی، روابط خارجی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی است. در همین راستا «امورالی‌یف» دبیرکل سازمان اعلام کرد که اعضای این سازمان در بیش از ۴۰ حوزه با یکدیگر هماهنگی‌های سطح بالا دارند. اما در نشست قبله ابتکاراتی نیز مطرح شده که نسبت به دوره‌های قبلی یک نقطه عطف محسوب می‌شود.

اجلاس مذکور در سایه «اعلامیه سه جانبه کاخ سفید» در ۸ آگوست برگزار شد. به همین منظور سران بر اهمیت توافق کاخ سفید در برقراری صلح و امنیت در قفقاز و حتی فراسوی آن تاکید کردند. در بیانیه پایانی ضمن تاکید بر توسعه کریدور میانی از دالان زنگزور نیز نام برده شده است. همچنین به طور رسمی از ابتکار OTS+ پرده‌برداری شده است. هدف این ابتکار توسعه روابط با کشورهای است که به لحاظ فرهنگی دارای مشابهت‌های با کشورهای عضو هستند. به نظر می‌رسد که در این زمینه کشورهایی مانند چین و ایران که دارای برخی شباهت قومی- فرهنگی هستند جزء گزینه‌های آینده برای همکاری با سازمان باشند.

 از دیگر شگفتانه‌های اجلاس قبله، پیشنهاد الهام علی‌اف برای برگزاری رزمایش مشترک نظامی توسط کشورهای عضو سازمان در سال 2026 در جمهوری آذربایجان است. تصمیم‌گیری در این مورد در نشست وزاری دفاع بررسی خواهد شد. افزون بر این، کشورهای OTS تصمیم گرفتند که «پیمان مشارکت استراتژیک، دوستی ابدی و برادری» را امضا کنند. این پیمان به‌منظور تقویت چارچوب همکاری‌ها، وحدت بیشتر و پیشبرد ابتکارات مشترک است. بحث‌های مربوط به این پیمان چندجانبه به‌زودی میان اعضا آغاز می‌شود. در پایان اجلاس نیز طبق روال‌های دیپلماتیک ریاست دوره‌ای سازمان از قرقیزستان به جمهوری آذربایجان واگذار شد.

 خروجی راهبردی نشست «قبله»
 نشست قبله نشان داد که «سازمان کشورهای ترک» تلاش دارد که نقش خود را فراتر از یک پلفترم فرهنگی و اقتصادی ساده تعریف نموده و به یک کانون قدرت منطقه‌ای تبدیل شود. دستیابی به این هدف دو شرط مکمل دارد. نخست، توسعه افقی زیرساخت‌های منطقه به گونه‌ای که منجر به اتصال یکپارچه کشورهای ترک زبان از منظر ژئواکونومیکی شود و دوم، گسترش عمودی پیوندهای سیاسی که در نهایت منجر به همکاری ژئوپلیتیکی میان کشورهای عضو خواهد شد. شرط نخست، از طریق اتصال بدون واسطه به وسیلۀ کریدور زنگزور قابل دستیابی است و شرط دوم، در چارچوب «سازمان کشورهای ترک» قابل حصول است. به عبارت دیگر توسعه زیرساختی در قالب کریدور میانی (و دالان زنگزو) بخش سخت افزاری همکاری‌ها و گسترش مناسبات در چارچوب «سازمان کشورهای ترک» قسمت نرم افزاری آن است. از این چشم‌انداز، اجلاس قبله مقدمه‌ هم‌افزایی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در منطقه به ویژه در قفقاز جنوبی است.

 در زمینه روابط خارجی، فرمت OTS+ می‌تواند امکان تعامل هدفمندتر با کشورهای غیرترک در اروپا، یا قدرت‌های آسیایی مانند روسیه، چین یا حتی ژاپن و کره‌جنوبی را فراهم آورد. سازوکار مذکور و حضور ناظران جدید به مشروعیت بین‌المللی و قدرت چانه‌زنی سازمان خواهد افزود. پیشنهاد رزمایش مشترک و تمرکز بر امنیت جمعی یکی از مهمترین خروجی‌های راهبردی نشست قبله است. اما پررنگ شدن پروژه‌های امنیتی و نظامی از دیدگاه بسیاری از ناظران ممکن است منجر به نگرانی اعضا و ایجاد شکاف میان آن‌ها شود. به ویژه این که کشورهای آسیای مرکزی به عنوان اعضای CSTO نسبت به واکنش‌های روسیه نگرانی دارند. به علاوه شکاف‌های سیاسی مهمی میان اعضا وجود دارد که یکی از مهمترین آنها اعلام حمایت کشورهای آسیای مرکزی از قطعنامه‌های ۵۴۱ و ۵۵۰ شورای امنیت سازمان ملل ‏متحد در محکومیت اشغالگری ترکیه در قبرس شمالی (عضو ناظر سازمان) است.
 اجلاس قبله شاید بر خلاف انتظارات باکو- آنکارا دستاوردهای چشمگیر و فوری نداشته باشد اما در تعیین دستورکار برای «سازمان کشورهای ترک» یک نقطه ثقل راهبردی ایجاد کرده است.