«گنبد طلایی آمریکا» سامانه جدیدی است که ترامپ دو هفته پیش از آن رونمایی کرد تا به گفته خودش از خاک آمریکا در برابر حملات موشکی خارجی در «فضا، دریا و خشکی» دفاع کند. طبق اطلاعاتی که تاکنون از این سامانه منتشر شده است، گنبد طلایی به وسیله استقرار موشک‌های پدافندی در فضا برای مقابله با انواع مختلف حمله موشکی ایجاد خواهد شد. چنین طرحی در ظاهر مشابه ایده جنگ ستارگان ریگان است. در آن زمان ایده جنگ ستارگان قابل اجرا نبود. حال دقیقاً مشخص نیست گنبد طلایی چه خواهد بود و آیا آمریکا قادر به عملیاتی‌کردنش است یا خیر.

سیستم‌های کنونی پدافند موشکی در آمریکا

آمریکا در سه دهه گذشته تمرکز ویژه‌ای بر ارتقای پدافند موشکی خود داشته است. پدافند موشکی آمریکا از ۶ سامانه اصلی (۴ سامانه موشکی و ۲ سامانه فضایی هشدار اولیه و ردیابی) تشکیل می‌شود. سامانه GMD یا همان (Ground_Based Midcourse Defense) و سامانه Aegis Ballistic Missile Defense به ترتیب برای انهدام موشک‌های بالستیک راهبردی و موشک‌های برد کوتاه و متوسط در فاز میانی (Midcourse) طراحی شده‌اند. دو سامانه THAAD و PAC-3 (Patriot Advanced Capability-3) نیز برای مقابله با موشک‌های برد کوتاه و متوسط؛ اما در انتهای فاز میانی و فاز ترمینال وجود دارند. همچنین دو سامانه SBIRS-High و STSS نیز با داشتن سنسورهایی در فضا، هشدار اولیه حمله موشکی را صادر و موشک‌ها را ردیابی می‌کنند.

گنبد طلایی احتمالی چه آورده‌ جدیدی دارد؟

نخست، سامانه‌های کنونی برای حملات محدود و در مقیاس پایین طراحی شده‌اند، نه برای یک حمله موشکی گسترده. بنابراین گنبد طلایی می‌تواند سناریوی حمله گسترده را پوشش دهد. دوم، زودهنگام‌ترین سامانه‌های موجود، همچون GMD نهایتاً در فاز میانی که سر جنگی از بوستر جدا و از اتمسفر خارج می‌شود می‌توانند موشک مهاجم را منهدم کنند. گنبد طلایی ممکن است به گونه‌ای طراحی شود تا در Boost Phase که مرحله نخست شلیک است، موشک را مورد اصابت قرار دهد. همچنین گنبد طلایی ممکن است تمام سامانه‌های موجود را یکپارچه کند تا اثرگذاری آن‌ها را افزایش دهد. علاوه‌براین مسئله موشک‌های هایپرسونیک و دشواری در انهدام آن‌ها در فاز Glide (که سر جنگی در حال سقوط سرعت می‌گیرد و می‌تواند مانور دهد) در چند سال اخیر مورد توجه دولت‌های آمریکا (هم بایدن و هم ترامپ) بوده است.

گنبد آهنین و جنگ ستارگان

در حالی که ترامپ و هگست در اجرای طرح گنبد طلایی مصمم به نظر می‌رسند، تردیدهایی نسبت به آن وجود دارد. درست است که در مقایسه با جنگ ستارگان، اکنون محدودیت‌های فناورانه کاهش یافته و به لطف پروژه‌های ایلان ماسک، همچون استارلینک، گنبد طلایی امر ناممکنی نیست اما همچنان تا حدی بلندپروازانه به نظر می‌رسد. بحث بودجه نیز وجود دارد. هم‌اکنون بودجه اولیه ۲۵ میلیارد دلاری برای آن تعیین شده است. بودجه کل این پروژه نیز تا ۱۷۵ میلیارد احتمالاً برسد. تأمین چنین رقمی برای دولت ترامپ بسیار دشوار خواهد بود؛ چه اینکه ممکن است در انتخابات میان‌دوره‌ای، دموکرات‌ها اکثریت کنگره تصاحب کنند.

آینده رقابت قدرت‌های بزرگ

همان‌گونه که ایده جنگ ستارگان ریگان، نگرانی شوروی را برانگیخت، گنبد طلایی نیز می‌تواند حساسیت چین و روسیه را افزایش داده و برای اولین بار پس از پایان جنگ سرد یک رقابت تسلیحاتی شدید میان قدرت‌های بزرگ را فعال کند. علت این امر مشخص است. اگر گنبد طلایی واقعاً توانایی انهدام در فاز Boost و پیش از آنکه موشک از جو خارج شود را داشته باشد، در این صورت بازدارندگی هسته‌ای روسیه و چین آسیب خواهد دید؛ چراکه آمریکا توانایی حمله هسته‌ای به این دو کشور را خواهد داشت، بدون آنکه از پاسخ آن‌ها آسیب ببیند. البته این به معنای موفقیت ۱۰۰ درصدی گنبد طلایی احتمالی نیست اما به هر حال می‌تواند آسیب‌پذیری آمریکا را بسیار کاهش دهد. اردیبهشت ماه امسال، روسیه و چین در بیانیه مشترکی ایده گنبد طلایی آمریکا را «عمیقاً بی‌ثبات‌کننده» خواندند.

ترامپ گفته است که پیش از پایان ریاست‌جمهوری‌اش گنبد طلایی عملیاتی می‌شود. با این حال، برخی کارشناسان اعتقاد دارند که چنین پروژه عظیمی بیش از سه سال زمان خواهد برد. سوای از این، موانع داخلی دیگری (بودجه و فناوری) و خارجی (مخالفت روسیه و چین) می‌تواند فرآیند ساخت آن را دشوار و طولانی‌تر کند. در مقابل، ترامپ مصمم است که این پروژه در دوران خودش نهایی شود تا بتواند نام خود را در تاریخ ایالات متحده ثبت کند.