انگلیس بعد از ایران دومین مقصد سفر خارجی محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق در سال ۲۰۲۵بود. هدف ‏اصلی سفر السودانی در هفته قبل به لندن گسترش همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف اقتصادی، امنیتی، ‏تجاری، فرهنگی و ورزشی و باز کردن افق‌های جدید برای روابط دوجانبه ‏عنوان شد و مهم‌ترین نتیجه آن امضای توافقنامه مشارکت راهبردی دو کشور بود.

زمینه و اهمیت سفر

سفر السودانی به لندن از چند جهت اهمیت می‌یابد. نخست، دولت عراق در شرایط حساس منطقه‌ای و بین‌المللی به ‏دنبال برقراری موازنه میان بازیگران ذی‌نفوذ خارجی در عراق و در چارچوب چشم‌انداز تغییر موقعیت سیاسی این ‏کشور در سطح بین‌المللی و ایجاد ثبات اقتصادی برای جذب سرمایه‌ خارجی است.‏

‏ دوم، با توجه به توافق خروج نیروهای ائتلاف بین‌المللی از عراق در سپتامبر ۲۰۲۵ و همچنین شرایط امنیتی مرزهای عراق ‏پس از سقوط بشار اسد، چشم‌انداز وضعیت امنیتی این کشور مبهم به نظر می‌رسد و عراق به دنبال ‏یافتن راهی است که مانع از شکل‌گیری مجدد یک بحران امنیتی در این کشور شود.‏

‏سوم، طی سال‌های اخیر بازیگران مختلفی تلاش کرده‌اند عراق را از ایران دور نگه ‏دارند. در همین‌راستا طی دو دهه گذشته، پروژه‌هایی برای کاهش وابستگی عراق به برق و گاز ایران پیشنهاد شد؛ ‏در توافقنامه راهبردی امضا شده در این سفر نیز پروژه‌هایی مانند تکمیل اتصال شبکه برق عراق به عربستان، با همین هدف در دستور کار قرار گرفته است.‏

توافقنامه مشارکت راهبردی

عراق با پیش گرفتن برنامه‌های توسعه اقتصادی خود را نیازمند مشارکت‌های اقتصادی با کشورهای مهم اروپایی ‏می‌بیند. بر همین اساس این سفر بر مسائل اقتصادی تمرکز بیشتری داشت و منجر به امضای توافقنامه مشارکت ‏راهبردی با هدف کمک به توسعه عراق و تنوع بخشیدن منابع درآمدی آن شده است. این توافقنامه شامل ‏پروژه‌هایی به ارزش بیش از ۱۲.۳ میلیارد پوند (۱۵میلیارد دلار) است. به گفته نخست‌وزیر بریتانیا، با امضای این ‏توافقنامه میزان همکاری‌های اقتصادی دو کشور بیش از ۱۰ برابر افزایش خواهد یافت. این سفر در حالی انجام ‏گرفت که لندن در وضعیت دشوار اقتصادی قرار گرفته است و نگاه لندن این است که چنین توافقنامه‌ای می‌تواند ‏بخشی از رکود موجود بر اقتصاد انگلیس را کاهش دهد.‏

یکی از نکات مهم این سفر توافق با شرکت بریتیش پترولیوم (‏BP‏) برای بازگشت به بازار عراق است. پیش‌ازاین، ‏در اوت ۲۰۲۴عراق قرارداد اولیه‌ای برای توسعه چهار میدان نفت و گاز کرکوک با‎ BP ‎امضاء کرده بود، اما در ‏خصوص شروط فنی اختلاف‌نظر وجود داشت.‏BP‏ پس از پایان قرارداد ۱۰۰ میلیون دلاری مطالعات میدان ‏کرکوک در سال ۲۰۱۹ و به دلیل وضع قوانین نامناسب و خلق‌الساعه و نیز ناامنی میادین به دلیل حملات عناصر ‏داعش، از عراق خارج شد. پس‌از سفر سودانی به لندن، وزیر نفت عراق اعلام کرده است که بغداد و ‎ BPتا فوریه ۲۰۲۵ ‏قراردادی بزرگ‌تر از قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری عراق با «توتال انرژی»، برای توسعه میادین کرکوک ‏امضا خواهند کرد.‏

توافق امنیتی

یکی از مطالبات مهم مردم عراق خروج نیروهای موسوم به ائتلاف بین‌المللی از این کشور است. مذاکرات دولت ‏فعلی عراق با نیروهای ائتلاف در این راستا هم‌زمان با عملیات طوفان الاقصی و حمایت برخی از نیروهای حشد ‏از فلسطین آغاز شد. این امر باعث شد تا فشارهایی از سوی آمریکا و ائتلاف بر دولت عراق برای انحلال حشد ‏وارد شود.‏

همانطور که السودانی پیش از سفر به لندن ‏اعلام کرد، دولت عراق به‌منظور حفظ توازن میان این دو خواسته، تصمیم به تغییر نوع تعامل با نیروهای ائتلاف گرفته و به ‏دنبال این است که همکاری‌ها را از چندجانبه به دوجانبه تغییر دهد و در همین راستا یک توافق مجزای امنیتی با انگلیس امضاء کرده است. در ‏توافق امنیتی جدید حضور نیروهای انگلیس در عراق در قالب بندهایی از توافق مانند همکاری برای مقابله با ‏جرائم سازمان‌یافته، تأمین امنیت مرزها و بازسازی و توسعه پایگاه هوایی القیاره می‌تواند ادامه یابد.

نتیجه‌گیری

دولت عراق به دنبال اجرای سیاست‌های اقتصادی نو در راستای بازسازی عراق بعد از یک دوره طولانی بی‌ثباتی ‏و ناامنی است و در این مسیر خود را نیازمند کشورهای مهم اروپایی می‌بیند. در مقابل انگلیس به منظور جلوگیری از نزدیکی بیشتر عراق به ایران و کسب اهرم‌های بازیگری در منطقه ‏انگیزه قابل‌توجهی برای همکاری با دولت عراق دارد. با این حال مشخص نیست در حالی که نیروهای مقاومت ‏عراق به دنبال اخراج نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی از این کشور هستند تلاش سودانی برای حفظ ‏نیروهای خارجی در قالب‌های جدید چقدر می‌تواند موفقیت‌آمیز یا سودمند باشد.‏