روابط اسرائیل و آمریکا بر خطوط قرمزی استوار است که مهم‌ترین آن‌ها تعهد آمریکا به حمایت از امنیت اسرائیل در برابر هر تهدیدی است. این حمایت‌ها شامل کمک‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی است. روابط استراتژیک بین دو کشور تا زمانی که به‌طور طبیعی پیش برود، حق مداخله‌ای برای سایر بازیگران وجود نخواهد داشت؛ اما وقتی این روابط امنیت ملی عربی، به‌ویژه مسئله فلسطین را تحت تأثیر قرار دهد، وضعیت متفاوت می‌شود.

تغییر نقش آمریکا از فعال به منفعل

آمریکا طی دهه‌ها شریک اصلی در روند صلح بوده است؛ از پیمان صلح مصر و اسرائیل در ۱۹۷۹ گرفته تا توافق‌های اسلو در ۱۹۹۳، پیمان صلح اردن و اسرائیل در ۱۹۹۴ و توافق‌نامه‌های عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات، بحرین و مراکش؛ اما نقش آمریکا در بحران کنونی از فعال به منفعل تغییر یافته و به نظارت و جانب‌داری از اسرائیل محدود شده است. این جانب‌داری در دو مساله «ناتوانی در اجرای راه‌حل دو دولتی» و «عدم توقف حملات اسرائیل به غزه و لبنان» آشکار است. در واقع، این موضوع سؤالات بسیاری ایجاد کرده است به‌ویژه که حمایت نظامی آمریکا از اسرائیل افزایش داشته و فشار بر اسرائیل نتیجه‌ای نداشته است.

موضع دولت جدید آمریکا در مسئله فلسطین

با پیروزی ترامپ در انتخابات، ضروری است به موضع‌گیری و رویکرد دولت جمهوری‌خواه جدید نسبت به مسئله فلسطین توجه شود. اکنون دولتی قدرتمند با کنترل جمهوری‌خواهان بر هر دو مجلس کنگره شکل‌گرفته است که به رئیس‌جمهور جدید قدرتی بی‌سابقه می‌دهد. سیاست‌های پیش‌بینی‌شده ترامپ در مورد فلسطین از نقطه صفر آغاز نخواهد شد، زیرا این دولت پیش‌ازاین تصمیمات بی‌سابقه‌ای در قبال مسئله فلسطین ازجمله به رسمیت شناختن قدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل، انتقال سفارت آمریکا به قدس و به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر جولان اتخاذ کرده است. این اقدامات موانع مهمی برای حل درگیری‌ها و آینده مسئله فلسطین ایجاد کرده‌اند.

معامله قرن ترامپ

ترامپ در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۰، طرح «معامله قرن» را ارائه داد که هدف آن از بین بردن امکان تشکیل دولت فلسطین به مرزهای ۱۹۶۷ بود. این طرح درحالی‌که حقوق مشروع فلسطین را نادیده می‌گیرد، تمامی خواسته‌های امنیتی و سیاسی اسرائیل را تأمین می‌کند. طرح به‌طور کامل مسائل قدس و آوارگان را حل‌شده می‌داند و حاکمیت بر بیش از ۳۰٪ از منطقه دره رود اردن(غور) و مناطق تحت کنترل شهرک‌های اسرائیلی در کرانه باختری و قدس شرقی را به اسرائیل می‌دهد. این طرح در فوریه ۲۰۲۰ از سوی اتحادیه عرب با اجماع کامل اعضاء رد شد.

نتیجه گیری

انتظار نمی‌رود که دولت جدید مجدداً «معامله قرن» را که به حقوق فلسطینی‌ها ظلم می‌کند، مطرح کند. بلکه امید است که دیدگاه جدیدی را توسعه دهد که به امنیت اسرائیل و فلسطین کمک کند. اگر ترامپ خواهان تأکید بر رهبری خود است و می‌خواهد از حمایت عرب‌های آمریکایی که در پیروزی‌اش نقش داشتند قدردانی کند، باید این رویکرد را در سیاست‌های خود اعمال کند.

 ترامپ وعده داده است که به جنگ در غزه و لبنان پایان دهد. او باید فراتر از پایان جنگ، به آینده صلح و خروج کامل اسرائیل از غزه توجه کند. افزون بر این، ترامپ نباید مجدداً موضوع گسترش مرزهای اسرائیل را مطرح کند، بلکه باید اسرائیل را به عقب‌نشینی نهایی وادار سازد. این شرایط، جهان عرب را ملزم می‌کند که «معامله قرن عربی» را در مقابله با معامله قرن آمریکایی طرح کند. این طرح باید دارای چشم‌اندازی جامع برای حل مسئله فلسطین و مکانیزم‌های اجرایی عملی باشد که فوراً در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی ارائه شود.

مرکز: الاهرام- مصر
نویسنده: احمد إبراهيم الدويرى

منبع