هفته گذشته گینه بیسائو شاهد برگزاری انتخاباتی بود که طی آن «اومارو سیسوکو امبالو»، رئیس جمهور فراری گینه بیسائو و «فرناندو دیاس» رهبر اپوزیسیون برای سمت ریاست جمهوری به رقابت با یکدیگر پرداخته بودند. چند روز پس از انتخابات تنش‌آلودی در آن هر دو نامزد امبالو و دیاس مدعی پیروزی بودند و در آستانه اعلام نتایج، صدای تیراندازی در شهر اصلی بیسائو شنیده شد. پس از آن، در صحنه‌ای که برای این منطقه بیش از حد تکراری شده، افسران نظامی در تلویزیون دولتی ظاهر شدند و اعلام کردند که قدرت را به دست گرفته‌اند.

علت کودتا

ارتش گینه‌بیسائوو روز پنجشنبه، یک روز پس از به‌دست گرفتن قدرت و برکناری رهبری غیرنظامی، ژنرال «هورتا اینتا» را به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت کشور منصوب کرد. اینتا در نخستین حضور عمومی خود به‌عنوان رئیس‌جمهور، با لباس نظامی و در حضور سایر مقامات نظامی، در مراسمی که از تلویزیون دولتی پخش شد ظاهر شد. وی مدعی شد این کودتا برای ناکام گذاشتن طرح «قاچاقچیان مواد مخدر» برای تسلط بر دموکراسی گینه ضروری بوده و تأکید کرد که دوره انتقالی بلافاصله آغاز می‌شود و یک سال ادامه خواهد داشت. در بیانیه تلویزیونی اعلام شد که امبالو «در واکنش به طرحی برای بی‌ثبات‌سازی کشور، که شامل سیاستمداران و قاچاقچیان برجسته مواد مخدر بوده» برکنار شده است. از سوی دیگر، وزارت خارجه سنگال در بیانیه‌ای اعلام کرد که «امبالو» رئیس‌جمهور برکنار‌شده گینه‌بیسائو، پس از مداخله «جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا» (اکوواس)، با یک هواپیمای خصوصی وارد سنگال شده است.

البته اپوزیسیون مدعی شده است که امبالو برای فرار از شکست در انتخابات ریاست‌جمهوری شدیداً رقابتی روز یکشنبه، دست به طراحی یک کودتای ساختگی زده است. رقیب او، «فرناندو دیاس» که همچون امبالو مدعی پیروزی در انتخابات است، اعلام کرد که کودتای نظامی ساختگی بوده تا فرآیند انتخابات و اعلام نتایج انتخاباتی مسدود گردد. در همین راستا حزب مخالف «آفریقایی برای استقلال گینه و کیپ‌ورده» از مردم خواست علیه کودتا دست به اعتراض بزنند و خواستار انتشار نتایج انتخابات شوند. با این وجود، هیچ تحرک تشنج‌آمیزی در پایتخت دیده نمی‌شود فعالیت‌ها در پایتخت، بیسائو، عادی به‌نظر می‌رسد و کسب‌وکارها و حمل‌ونقل عمومی به‌تدریج در حال بازگشت به روال معمول بودند.

واکنش‌های خارجی به کودتا

علی‌رغم اینکه قبضه قدرت توسط نظامیان در گینه بیسائو منجر به اعتراضات داخلی نشد اما وضعیت در خارج از این کشور متفاوت بود. «اتحادیه آفریقا» و سازمان «جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا» عضویت گینه بیسائو را در پی کودتای روز چهارشنبه به حالت تعلیق در آوردند و خواستار اعاده فوری نظم قانون اساسی در این کشور شدند و همچنین رهبران کودتا را تهدید به تحریم کردند. این الگویی است که در سایر کودتاهای منطقه نیز تکرار شده است. علاوه بر این، اتحادیه اروپا اعلام کرد که باید نظم قانون اساسی بازگردانده شود و روند شمارش آرا ادامه یابد و سازمان ملل نیز اعلام کرد که وضعیت گینه‌بیسائو را «با نگرانی شدید» دنبال می‌کند.

گینه بیسائو کجاست؟

گینه‌بیسائو کشوری کوچک واقع در ساحل غربی آفریقا و یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. این کشور از زمان استقلال از پرتغال در بیش از پنج دهه پیش، بارها شاهد کودتا و تلاش برای کودتا بوده است. گینه بیسائو با جمعیت ۲.۲ میلیون نفر، به‌عنوان یکی از مراکز اصلی قاچاق مواد مخدر به‌ویژه کوکائین میان آمریکای لاتین و اروپا شناخته می‌شود که می‌توان آن را یکی از دلایل اصلی بحران‌های سیاسی این کشور است. مرکز و غرب آفریقا طی سال‌های گذشته شاهد بی‌ثباتی‌های گسترده‌ای بوده است چنانکه این نهمین کودتا در این منطقه طی پنج سال گذشته به‌شمار می‌رود.

دولت انتقالی جدید

بر اساس اعلامیه‌ای که از تلویزیون دولتی گینه بیسائو پخش شد، دولت جدید قرار است بر دوره‌ یک‌ساله گذار و انتقال سیاسی نظارت کند. «اینتا» تا پیش از کودتا رئیس ستاد ارتش بود و از متحدان نزدیک رئیس‌جمهور برکنار‌شده به‌شمار می‌رفت. همین امر بر شایعات مبنی بر ساختگی بودن کودتا دامن می‌زند. همچنین اینتا روز جمعه با صدور حکمی «الیدیو ویِیِرا تیه»، وزیر پیشین دارایی، را به‌عنوان نخست‌وزیر و وزیر دارایی منصوب کرد.

گفتنی است ارتش روز پنجشنبه مقررات منع رفت‌وآمد شبانه را که یک روز قبل وضع شده بود، لغو کرد و خبر از بازگشایی همه گذرگاه‌های مرزی که از عصر چهارشنبه بسته شده بود داد. همچنین دستور داد مدارس، بازارها و مؤسسات خصوصی فوراً بازگشایی شوند؛ اقدامی که نشان‌دهنده بازگشت نسبی ثبات، با وجود وقوع کودتا است.


منبع:الجزیره