تصمیم واشنگتن برای جلوگیری از واردات گاز ترکمنستان توسط عراق به‌صورت سوآپ از ایران ممکن است بغداد را با مشکل مواجه کند. همزمان، ممکن است ترکمنستان برای انتقال گاز خود به اروپا، مجدد به سمت احداث خط لوله ترانس‌کاسپین متمایل شود. این تصمیم بخشی از تلاش‌های ترامپ برای افزایش فشار تحریمی بر تهران است و هدف آن تنبیه بغداد یا عشق‌آباد نبوده است. با این وجود، هر دو طرف از این تصمیم واشنگتن متاثر خواهند شد.

عراق از کسری فلج‌کننده برق رنج می‌برد و در حین اینکه مقامات عراقی برای بلندمدت به دنبال بهره‌برداری از ذخایر دست‌نخورده گاز خود هستند، واردات گاز ترکمنستان از مسیر ایران برای چند سال راه حلی سریع به شمار می‌رفت. ذخایر عراق بیشتر در مناطقی است که بغداد بر آن کنترل کامل ندارد و وارد کردن این ذخایر به مدار دستکم چند سال طول خواهد کشید.

تاثیر این ممنوعیت برای ترکمنستان چندان شدید نخواهد بود. 5 میلیارد متر مکعب گازی که مقرر بود سالانه به بغداد فروخته شود، تنها کسری از صادرات 34 میلیارد متر مکعبی ترکمنستان به چین به حساب می‌رود. تصمیم واشنگتن اما راهبرد صادراتی ترکمنستان را با پرسش و مسئله مواجه خواهد کرد.

به نظر می‌رسد یک قرارداد سوآپ مشابه از مسیر ایران که با ترکیه در حال انعقاد بود، متوقف شده است. در این قرارداد که گامی مهم برای اثبات قابلیت اتکای ترکمنستان به عنوان شریک تجاری در مقابل سرمایه‌گذاران غربی به شمار می‌رفت، مقرر بود ترکیه در اولین سال 1.3 میلیارد مترمکعب و در سال‌های بعد احتمالا مقادیر بیشتری از گاز ترکمنستان دریافت کند.

با این وجود، مسکت بابایف، رئیس هیئت مدیره ترکمن‌گاز در اواخر اکتبر اعلام کرد که توافق به دلایل فنی متوقف شده است. ترکمنستان سابقه‌ای طولانی در عدم توافق بر سر قیمت گاز دارد. به عنوان مثال، در سال 2022، ترکمنستان نزدیک به 2 میلیارد متر مکعب گاز از مسیر ایران به آذربایجان منتقل کرد و مقرر بود این قرارداد تمدید شود و توسعه یابد، اما باکو و عشق‌آباد بر سر قیمت به توافق نرسیدند. با این حال، در موضوع ترکیه به نظر می‌رسد وجود ایران به عنوان طرف ثالث و مجری سوآپ چالش اصلی باشد.

حالا ممکن است عشق‌آباد درباره تمرکز خود بر استفاده از زیرساخت خط لوله موجود در ایران در صادرات به کشورهای منطقه بازنگری کند. در واقع، تحولات جدید ممکن است عشق‌آباد را به سرمایه‌گذاری فعالانه در مسیرهای گاز اختصاصی خود برای رسیدن به مهم‌ترین بازار بالقوه، یعنی اروپا، ترغیب کند. رشید مرادف، وزیرخارجه ترکمنستان، روز 22 اکتبر در پنجمین اجلاس راه ابریشم تفلیس بر تعهد عشق‌آباد به بازیابی ایده راه ابریشم در ترانزیت گاز از آسیای مرکزی به اروپا تاکید کرد. وی اظهار داشت که «ترکمنستان همواره بر اهمیت برجسته مسیر غربی، بالاخص ایجاد یک کریدور پایدار انرژی از مسیر دریای خزر-قفقاز جنوبی-اروپا تاکید کرده است.»

نشانه‌هایی مبنی بر موافقت آذربایجان با این ایده، به عنوان یکی از کشورهایی که باید در فرآیند انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه و اروپا نقش‌آفرینی کند، مشاهده می‌شود. راهبرد باکو همواره اولویت بخشیدن به توسعه و صادرات ذخایر گازی خود بوده است. با این وجود، راه بسیاری تا ثمره دادن تلاش‌های آذربایجان برای افزایش تولید در میدان گازی شاه‌دنیز و میدان نفتی آذری-چیراغ-گونشلی باقی مانده است. بر همین اساس، مقامات آذری اذعان داشته‌اند که قادر نخواهند بود 20 میلیارد متر مکعب گاز سالانه تعهد شده به اروپا را تامین کنند. افزوده شدن نفت ترکمنستان به این چرخه، در ادامه به باکو کمک خواهد کرد تا تعهد تحویل خود را ایفا نماید.

اگر همه طرفین خط لوله ترانس‌کاسپین همراه یکدیگر باشند، احتمال تامین مالی احداث آن از سوی سرمایه‌گذاران بیشتر خواهد بود. درباره تامین مالی ارتقای ظرفیت خط لوله موجود میان آذربایجان، گرجستان، ترکیه و اروپا نیز همین‌طور است. ضمنا، گاز می‌تواند از خط لوله‌ای که در کریدور زمینی آذربایجان-ارمنستان پیشنهاد شده است، یعنی همان کریدور صلح و شکوفایی ترامپ، عبور کند.

منبع: اوراسیانت