پس از حدود ۴ دهه درگیری‌های خشونت‌آمیز میان حزب کارگران کردستان موسوم به «پ.ک.ک» و دولت مرکزی ترکیه، سرانجام عبدالله اوجالان، رهبر زندانیِ ۷۵ ساله «پ.ک.ک» فرمان خلع‌سلاح و انحلال این سازمان را صادر کرد. فرمان مذکور در نتیجه ابتکار «دولت باغچلی» رهبر حزب ملی‌گرای افراطی حرکت ملی‏ (متحد اصلی اردوغان) حاصل شده است. سرنگونی اسد در دسامبر ۲۰۲۴ فشار بیشتری بر کردهای ترکیه و سوریه وارد کرد تا تنش‌های خود با ترکیه را حل کنند. بر این اساس از پائيز ۲۰۲۴ تا کنون سه دور نشست با حضور نمایندگان کُرد پارلمان ترکیه و اوجالان در جزیره ایمرالی برگزار شده است.

روز پنج شنبه مورخ ۹ اسفند «حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها» به نمایندگی از رهبر «پ.ک.ک» بیانیه خلع‌سلاح و انحلال این سازمان را منتشر کرد. کنشگران سیاسی و اجتماعی کُرد در ترکیه از جمله اعضای این حزب امیدوارند که از طریق بیانیه خلع سلاح توسط اوجالان امتیازات سیاسی و اقتصادی قابل توجهی را از حکومت مرکزی آنکارا دریافت کنند. در همین راستا، احزاب کُرد قانونی در ساختار سیاسی ترکیه در پی آن هستند که پس از انتشار بیانیه مذکور مقامات آنکارا را به جایگزینی سیاستمداران و شهرداران وابسته به خود در شهرهای کردنشین ترغیب کنند.

همچنین از فحوای بیانیه اوجالان این پندار شکل می‌گیرد که کردها به سمت حقوق فرهنگی و زبانی به جای کسب استقلال لزوماً سیاسی سوق یافته‌اند. این در حالی است که رجب طیب اردوغان به دنبال خلع سلاح یکجانبه «پ.ک.ک» بوده و اعلامیه عبدالله اوجالان را به معنی آغاز گفت‌و‌گوهای صلح و اعطای امتیاز بیشتر به احزاب کردی نپذیرفته است. اردوغان همچنین هشدار داده است که در صورت نقض وعده‌ها، عملیات علیه «پ.ک.ک» بلافاصله ادامه خواهد یافت.

جالب توجه این که اردوغان در جریان این مذاکرات، نقش چندانی ایفا نکرده و مسئولیت سیاسی این روند را به دولت باغچلی سپرده است تا نه تنها از ریسک‌های سیاسی احتمالی در امان بماند بلکه دست خود را برای اعمال سیاست مشت آهنین علیه «پ.ک.ک» همچنان باز نگه دارد. افزایش سرکوب‌ فعالان سیاسی کُرد در ترکیه در ماه‌های اخیر شاهدی بر این مدعا است.

بیاینه اوجالان از زاویه منطقه‌ای نیز بسیار حائز اهمیت است. توافق صورت گرفته با «پ.‌ک.‌ک» به نفع نیروهای طرفدار ترکیه در سوریه است. آنکارا پس از سقوط بشار اسد، در تلاش است که ثبات بیشتری در سوریه ایجاد کند. تحلیلگران بر این باورند که چنین توافقی می‌تواند نگرانی‌های ترکیه را در مورد تروریسم و مهاجرت‌های مرزی کاهش دهد تا آنکارا با تمرکز بیشتری به ساختار سازی و حمایت از نیروهای طرفدار خود در سوریه ادامه دهد.

اوجالان به عنوان یک چریک پیر در صدور پیام‌های طولانی و مبهم که می‌توان به شیوه‌های مختلف تفسیر شود شهرت دارد. در همین راستا، مظلوم کوبانی فرمانده نیروهای کرد سوری بیان داشته است که بیانیه اوجالان مختص به «پ.ک.ک» در ترکیه است و به نیروهای کرد در سوریه ارتباطی ندارد. وی همچنین بیان داشته است که «اگر در ترکیه صلح برقرار شود، به معنای آن خواهد بود که دیگر هیچ بهانه‌ای برای حمله به ما [از جانب ترکیه] در سوریه باقی نخواهد ماند.» این نکته دقیقا بر خلاف چیزی است که حزب حاکم در ترکیه از طریق صلح با «پ.ک.ک» دنبال می‌کند.

با عنایت به آنچه بیان شد، امیدواری بیش از حد به سیاست اعلامی «پ.ک.ک» نمی‌تواند چندان واقع‌بینانه باشد. تنها زمانی خلع سلاح «پ.ک.ک» به واقعیت خواهد پیوست که سیاست اعمالی فرماندهان یگان‌های وابسته به این گروه به شکل معناداری تغییر کند. توافقات قبلی دولت ترکیه و «پ.ک.ک» انتظارات هیچ کدام از طرفین را برآورد نکرده است.

اوجالان پیش از این نیز سه بار از نیروهای «پ.ک.ک» خواسته بود که سلاح های خود را بر زمین گذاشته و با دولت ترکیه صلح کنند. آخرین نسخه از توافق صلح میان دو طرف مربوط به سال ۲۰۱۵ است که حتی چند ماه نیز دوام نیاورد. تنها تفاوت بیانیه اوجالان در سال ۲۰۲۵ این است که وی دیگر سخنی از مطالباتی مانند خودمختاری، کنفدراسیون و فدراسیون به میان نیاورده است.

«پ.ک.ک» در ‌خصوص توافق اخیر تاکید کرده است تنها در صورتی حاضر به پذیرش خلع سلاح است که کنگره‌ای برای خلع سلاح با ریاست شخص عبدالله اوجالان برگزار شود. پذیرش ریاست اوجالان برای تشکیل چنین کنگره‌ای اولین مانع بر سر عملیاتی شدن بیانیه اخیر است. همچین این گروه در بیانیه‌ای اعلام کرده است که برای موفقیت این فرآیند، شرایط سیاسی و دموکراتیک لازم باید فراهم شود.