انتخابات پارلمانی هلند که در ۷ آبان ۱۴۰۴ برگزار شد، نتایج متفاوتی نسبت به دوره‌های گذشته این کشور به همراه داشت. برخلاف انتخابات پیشین، این بار پیروز اصلی احزاب راست میانه و لیبرال بودند، در حالی که احزاب راست افراطی به شدت از محبوبیتشان کاسته شد. این تغییرات نه تنها برای آینده سیاست داخلی هلند، بلکه برای روندهای سیاسی گسترده‌تری در سطح اروپا اهمیت دارد و می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر آینده اتحادیه اروپا نیز داشته باشد

تغییرات جدید در پارادایم سیاسی

سیاست هلند در پنج سال اخیر به شدت تحت تأثیر بحران‌های مهاجرت و مسکن قرار گرفت و همین امر باعث بی‌ثباتی سیاسی و برگزاری سه انتخابات در این مدت شد. پس از فروپاشی دولت ائتلافی در ۲۰۲۳ به دلیل اختلافات در خصوص مهاجرت، احزاب لیبرال مجبور به ائتلاف با حزب راست افراطی PVV شدند. این ائتلاف نیز پس از مدت کوتاهی شکست خورد و انتخابات جدید در آبان ۱۴۰۴ برگزار شد. در این دوره، حزب لیبرال D66 با رشد چشمگیر ۱۱ درصدی و کسب ۲۶ کرسی، موفق به جلب حمایت گسترده‌ای شد. در مقابل، حزب راست افراطی PVV که در انتخابات پیشین ۳۷ کرسی داشت، در این انتخابات تنها ۲۶ کرسی به دست آورد. حزب VVD راست میانه نیز به‌رغم پیش‌بینی‌ها، نتایج مشابهی به دوره قبل خود کسب کرد.

انگیزه‌های تغییر گرایش به لیبرال‌ها

مهم‌ترین مسئله‌ای که منجر به فروپاشی دو ائتلاف حاکم شد، بحران مهاجرت بود. در انتخابات ۲۰۲۳ در حالی که بسیاری از شهروندان حامی اعمال نوعی محدودیت بر روند مهاجرت بودند، احزاب لیبرال مخالف هرگونه محدودیت بودند و به همین دلیل شهروندان به سمت احزاب افراطی سوق پیدا کردند. با این حال، تغییر گرایش احزاب لیبرال، به ویژه D66، در خصوص مهاجرت به موضعی متعادل باعث شد تا رأی‌دهندگان به سمت این احزاب متمایل شوند. از طرف دیگر، حزب PVV به دلیل پافشاری بر مواضع بسیار سفت و سخت در خصوص مهاجرین در طول یک سال حضورش در ائتلاف حاکم نتوانسته‌اند پایگاه رأی خود را حفظ کند و دچار ریزش شده است.

علاوه بر این، بحران مسکن که طی سال‌های گذشته به یکی از دغدغه‌های اصلی هلند تبدیل شده بود، باعث شد که احزاب راست میانه و لیبرال با ارائه راهکارهای مناسب در این زمینه، از حمایت قشر بزرگی از رأی‌دهندگان بهره‌مند شوند.

پیامد انتخابات و آینده سیاست هلند و اروپا

نتایج انتخابات هلند تنها به توزیع کرسی‌ها محدود نمی‌شود، بلکه چالش‌های تشکیل کابینه و نحوه ائتلاف‌سازی میان احزاب مختلف نیز در تعیین مسیر آینده سیاست این کشور بسیار مهم است. با توجه به کاهش محبوبیت احزاب راست افراطی، به‌نظر می‌رسد که دولت جدید هلند تحت رهبری حزب D66 و بدون حضور احزاب راست افراطی تشکیل شود و سیاست‌های هم‌راستاتری با اتحادیه اروپا را در پیش خواهد گرفت.

اگر ائتلاف لیبرال حاکم بر هلند در حل بحران‌های مهاجرت و مسکن موفق باشد، آینده محبوبیت احزاب راست افراطی و پوپولیستی در هلند و سایر کشورهای اروپایی در خطر خواهد بود. اما در صورت شکست در این زمینه، جریانات افراطی و پوپولیستی با وجود ناتوانی در مدیریت اقتصادی-سیاسی اما همچنان به عنوان یکی از محبوب‌ترین جریانات در اروپا به زیست خود ادامه خواهند داد.

جمع‌بندی

انتخابات اخیر نشان داد که رشد احزاب افراطی در سطح اروپا اجتناب‌ناپذیر نیست بلکه وابسته به میزان موفقیت و شکست احزاب لیبرال و چپ در حوزه اقتصاد و مهاجرت است. در صورتی که احزاب لیبرال بتوانند سیاست‌های موثری در این حوزه‌ها اتخاذ کنند، قادر خواهند بود آرا و اعتماد بیشتری جلب کنند، اما از یاد نباید برد که همچنان برخی از شهروندان به سمت احزاب افراطی گرایش خواهند داشت. به‌نظر می‌رسد که حزبD66 با نخست‌وزیری راب یتن پس از مذاکراتی چند ماهه بتواند دولت هلند را تشکیل دهد. اگر کابینه جدید بدون حضور راست افراطی شکل گیرد، این امر می‌تواند هلند را به سمت سیاست‌های هم‌راستا با اتحادیه اروپا سوق دهد و در صورت موفقیت در حل بحران‌ها، احتمالاً کاهش تمایلات پوپولیستی و افراطی در سطح اروپا را به دنبال خواهد داشت.