آفریقا به‌عنوان قاره‌ای سرشار از منابع فسیلی، به صحنه رقابت شدید میان دو پروژه بزرگ خط لوله گاز، به رهبری الجزایر و مراکش تبدیل شده که هدف آن‌ها تأمین نیازهای بازار اروپا است. جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲ منجر به اوجگیری این رقابت شد، زیرا هر یک از طرفین در تلاش‌اند تا خود را به‌عنوان جایگزین آفریقایی برای گاز روسیه به اروپا مطرح نمایند. این رقابت که یکی از پیامدهای جانبی ناشی از تنش‌های میان دو کشور است، تأثیر قابل‌توجهی بر دیپلماسی آفریقایی گذاشته است. با وجود اهداف متعدد مطرح‌شده از سوی این دو کشور، هر دو پروژه هنوز در مرحله نظری و مطالعات امکان‌سنجی باقی‌مانده و هیچ اقدام عملیاتی بر روی زمین انجام نشده است.

پروژه انتقال گاز الجزایر

پروژه انتقال گاز از مسیر الجزایر قدیمی‌ترین پروژه‌ای است که در سال ۲۰۰۱ از طریق یک توافق‌نامه اولیه بین الجزایر و نیجریه مطرح شد. برآوردها نشان می‌دهد هزینه این پروژه بین ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار خواهد بود. این خط لوله که حدود ۴۲۰۰ کیلومتر طول دارد از میادین گازی نیجریه آغاز و پس از عبور از نیجر به الجزایر می‌رسد و سپس از سواحل الجزایر از طریق دو مسیر زیردریایی (Medgas برای اسپانیا و TransMed برای ایتالیا) به اروپا متصل می‌شود. طبق پیش‌بینی‌ها می‌شود سالانه تا ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا صادر کند.

پروژه رقیب: خط لوله گاز نیجریه – مراکش (NMGP)

پادشاه مراکش در سفر خود به نیجریه در سال 2016 پیشنهاد احداث خط لوله گاز نیجریه-مراکش (NMGP) را به رئیس‌جمهور این کشور ارائه داد. هزینه این پروژه حدود ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده و طول آن تقریباً ۵۶۰۰ کیلومتر است که از سواحل یازده کشور عبور می‌کند و به مراکش می‌رسدو از طریق خط لوله گاز مراکش-اروپا به اسپانیا متصل می‌شود و پیش‌بینی می‌شود سالانه حدود ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا صادر کند.

وزیر امور خارجه مراکش در اعلام رسمی پروژه که در این کشور به «خط لوله گاز آفریقا-آتلانتیک» معروف است، تأکید کرد که این پروژه «بزرگ‌ترین پروژه زیربنایی در آفریقا» است. چشم‌انداز آفریقایی که توسط رباط پایتخت مراکش اتخاذ شده، بر خطوط گاز موجود در غرب آفریقا که نیجریه را به بنین، توگو و غنا متصل می‌کند، متکی است. وجود ذخایر گازی در میدان "Grand Tortue Ahmeem" (GTA) واقع در سواحل سنگال و موریتانی نیز به عنوان یک نقطه مثبت برای پروژه مراکش تلقی می‌شود، با این وجود، استفاده از این میدان با چالش‌های قانونی و سیاسی متعددی مواجه است.

نتیجه‌گیری

با وجود اینکه نیجریه با ۵.۲ تریلیون متر مکعب ذخایر اثبات‌شده نهمین دارنده ذخایر گاز جهان به‌شمار می‌رود اما توانایی آن در تأمین نیازهای گاز اروپا همچنان محل سؤال است. بی‌ثباتی مداوم در منطقه دلتای نیجر و حکمرانی ضعیف مانع بهره‌برداری کامل از این پتانسیل می‌شود و دسترسی پایدار به منابع نیجریه را تضمین نمی‌کند.

 کشورهای مختلف و شرکت‌های بزرگ انرژی پس از جنگ اوکراین ترجیح می‌دهند که باتوجه به وابستگی‌پذیری واردات بلند مدت از طریق خط لوله، و همچنین مزیت ال‌ان‌جی در عقد قراردادهای منعطف‌تر به سمت واردات ال‌ان‌جی حرکت کنند. همچنین، از دیگر دشواری‌های پیش روی این پروژه‌ها، حرکت بازار اروپا به سمت کربن‌زدایی تا سال ۲۰۵۰ و سخت‌گیری در برابر مصرف سوخت‌های فسیلی است.

نشریه لکم- مراکش 

منبع