سفر دیپلماتیک وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، به امارات متحده عربی، عربستان سعودی و اردن (۱۲–۱۶ دسامبر ۲۰۲۵) را می‌توان نقطه عطفی در بازآرایی روابط پکن با غرب آسیا و بازتعریف نقش چین در نظم بین‌المللی چندقطبی دانست. این سفر همزمان با ورود چین به برنامه پنج‌ساله پانزدهم (۲۰۲۶–۲۰۳۰) و در بستر بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای انجام شد و فراتر از رایزنی‌های دوجانبه، اهداف راهبردی برای تثبیت نفوذ اقتصادی–فناورانه و ارائه تصویر چین به‌عنوان بازیگری ثبات‌بخش را دنبال می‌کرد.

چارچوب راهبردی و همسویی با برنامه پنج‌ساله پانزدهم

وانگ یی در این سفر کوشید برنامه داخلی توسعه چین را با چشم‌اندازهای توسعه‌ای کشورهای عربی همسو کند. سیاست پکن به‌طور محسوسی از روابط سنتی مبتنی بر انرژی و تجارت خام به سمت مشارکت در نوسازی فناورانه و بومی‌سازی صنایع تغییر یافته است. تمرکز بر صادرات فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، هوافضا، زیرساخت‌های دیجیتال و انرژی سبز نشان می‌دهد چین منطقه را بازار و شریک بلندمدت فناوری خود می‌بیند و پیوند میان رشد داخلی و ثبات منطقه‌ای را دنبال می‌کند.

ادغام اقتصادی و گرایش تجاری

شاخص‌های اقتصادی این گذار را تأیید می‌کنند. تجارت چین و کشورهای عربی در هفت ماه نخست ۲۰۲۵ به ۲۴۰ میلیارد دلار رسید و بیش از نیمی از نیاز نفتی چین از خلیج فارس و عراق تأمین می‌شود. سرمایه‌گذاری منطقه‌ای در چین نیز به حدود ۴ میلیارد دلار بالغ شده است. پکن با گسترش استانداردهای صنعتی و اکوسیستم‌های فناوری خود، بازارهای منطقه را تا حدی در برابر سیاست‌های ریسک‌زدایی و جداسازی غرب مقاوم ساخته است.

امارات؛ مرکز فناوری و مالی

در ابوظبی، نقش امارات به‌عنوان هاب راه ابریشم دیجیتال و دروازه مالی برجسته شد. همکاری‌های فناورانه در حوزه هوافضا، پروژه‌های آزمایشی هوش مصنوعی و حمل‌ونقل هوشمند، نشان‌دهنده سطح بالای اعتماد متقابل است. همچنین امارات به‌عنوان حلقه اتصال بازارهای مالی چین و خلیج فارس و گزینه‌ای برای کاهش وابستگی به دلار و پیشبرد توافق تجارت آزاد چین و شورای همکاری خلیج فارس مطرح شد.

عربستان سعودی؛ مشارکت راهبردی و بومی‌سازی انرژی

دیدار وانگ یی با ولیعهد سعودی بر تسریع پروژه‌هایی به ارزش حدود ۵۵ میلیارد دلار متمرکز بود. نکته کلیدی، تغییر رویکرد از واردات تجهیزات انرژی تجدیدپذیر به بومی‌سازی تولید در داخل عربستان است. همکاری با صندوق راه ابریشم و شرکت‌هایی مانند ACWA Power در حوزه انرژی خورشیدی، هیدروژن سبز و پروژه‌های نئوم، هم‌راستا با گرایش سعودی به خودمختاری راهبردی و حمایت چین از انتخاب‌های مستقل کشورهای منطقه ارزیابی می‌شود.

اردن؛ میانجی بشردوستانه و محور فلسطین

گنجاندن اردن در این سفر، بازتاب توجه چین به نقش امان در ثبات شامات و مدیریت بحران فلسطین بود. پکن با اعلام کمک ۱۰۰ میلیون دلاری به فلسطین و تأکید بر سه اصل آتش‌بس پایدار، راه‌حل دوکشوری و حاکمیت فلسطینی، تلاش کرد تصویر خود را به‌عنوان بازیگری اخلاق‌محور و مسئول در جنوب جهانی تقویت کند. اردن نیز این موضع را به‌ویژه به‌دلیل ارائه کمک‌های بدون پیش‌شرط سیاسی مثبت ارزیابی کرد.

پیوند چندجانبه و افق اجلاس چین–اعراب (۲۰۲۶)

وانگ یی از این سفر برای هماهنگی مقدمات دومین اجلاس سران چین و کشورهای عربی در سال ۲۰۲۶ بهره گرفت. انتظار می‌رود این اجلاس تعهدات جدیدی در حوزه تجارت، امنیت و تبادلات تمدنی نهایی کند. چین در چارچوب بریکس پلاس و سازوکارهای چندجانبه، در پی ترویج نظم مالی و امنیتی چندقطبی است که خلیج فارس را یکی از کانون‌های آن می‌داند.

ریسک‌ها و محدودیت‌های راهبردی

با وجود دستاوردهای دیپلماتیک، این مسیر با ریسک‌هایی همراه است. بی‌ثباتی‌های مداوم در غزه، لبنان و سوریه و پیامدهای بحران ایران پس از درگیری ژوئن ۲۰۲۵ می‌تواند کریدورهای تجاری چین را تهدید کند. افزون بر این، چین تمایلی به نقش‌آفرینی نظامی ندارد و ظرفیت میانجی‌گری آن عمدتاً نمادین است. تشدید جنگ فناوری آمریکا–چین نیز خطر اعمال فشار و تحریم بر شرکای منطقه‌ای پکن را افزایش می‌دهد.

جمع‌بندی

سفر وانگ یی به امارات، عربستان و اردن را می‌توان آغاز مرحله‌ای جدید در روابط چین و جهان عرب دانست؛ مرحله‌ای که با برنامه پنج‌ساله پانزدهم چین گره خورده است. این سفر نماد گذار از همکاری‌های سنتی به ادغام عمیق اقتصادی، بومی‌سازی فناوری و به چالش کشیدن نظم غرب‌محور بود. در آستانه اجلاس چین–اعراب ۲۰۲۶، این روند می‌تواند به بازآرایی تدریجی قدرت جهانی کمک کند؛ هرچند پایداری آن به تحولات امنیتی منطقه و شدت رقابت قدرت‌های بزرگ وابسته خواهد بود.