سقوط شهر تاریخی فاشر در روز 27 اکتبر 2025 پس از حدود 500 روز محاصره را می‌‌توان یکی از ‏رویدادهای شگفتی‌ساز در روند جنگ داخلی سودان و یکی از نقاط عطف مهم در تاریخ این کشور دانست. با ‏سیطره نیروهای پشتیبانی سریع (‏RSF‏) به رهبری حمیدتی بر این شهر مهم و راهبردی، سودان وارد مرحله ‏جدیدی از جنگ داخلی سه ساله خود شده است.‏

پیامدها

با وجود پیروزی‌های میدانی ‏RSF‏ در ابتدای جنگ داخلی سودان و سیطره آن‌ها بر پایتخت و بسیاری از ‏شهرهای مرکز این کشور، ارتش سودان از اواسط سال 2024 توانست با انجام عملیات‌های نظامی گسترده، این ‏گروه را از بسیاری از مناطق مرکزی سودان بیرون براند و در 26 مارس 2025 پایتخت را بازپس بگیرد. این ‏روند عقب‌نشینی علاوه بر تلاش‌های ارتش ریشه در عوامل دیگری داشت:‏

1️⃣عدم برخورداری ‏RSF‏ از پایگاه مردمی در مناطق آزاد شده
2️⃣کاهش نقش گروه سپاه آفریقای روسیه (واگنر) به دلیل تضعیف این گروه و تفاهمات مسکو و دولت ‏سودان
3️⃣احتمال دریافت تجهیزات نظامی و کمک‌های مستشاری از طرف‌های ثالث توسط دولت سودان

با این وجود دولت سودان با وجود حضور نظامی در منطقه دارفور نتوانست پیشروی خود در مناطق غربی ‏سودان را ادامه دهد چرا که ‏RSF‏ در منطقه دارفور به دلیل بافت قبیله‌ای دارای پایگاه اجتماعی قوی بود و ‏خطوط تدارکاتی قوی با کشورهای همسایه خود داشت. همچنین دولت سودان در دریافت کمک‌های مؤثر از ‏متحدان خود و پرداخت بهای سیاسی آن مردد است. امری که توانایی‌های ارتش این کشور را تحت تأثیر قرار ‏می‌دهد.

با کاهش شدت درگیری در خطوط تماس، تمرکز نیروهای حمیدتی و متحدان خارجی آن به تقویت این ‏نیروها، ایجاد نهادهای حکمرانی موازی به منظور ایجاد خودگردانی و سیطره بر دارفور با پاکسازی پایگاه‌های ‏نظامی دولت در این مناطق قرار گرفت. گزارش‌ها حاکی از آن است که امارات متحده عربی میزان زیادی از ‏تسلیحات پیشرفته مانند سامانه‌های پدافندی، راداری و موشکی چینی و بریتانیایی و همچنین تعداد زیادی از ‏مزدوران کلمبیایی را به این منطقه اعزام کرده است.‏

‏ همچنین حمیدتی در 14 سپتامبر جاری با همراهی عبدالعزیز الحلو، رئیس یکی از جناح‌های جبهه خلق ‏برای آزادی سودان-بخش شمالی یک دولت موازی در منطقه دارفور تشکیل داد و خود را رئیس دولت ‏انتقالی سودان نامید. هم اکنون سیطره بر فاشر، بزرگترین شهر این اقلیم تکمیل شده است و به نظر می‌رسد ‏RSF‏ به زودی تلاش خواهد کرد بقیه مناطق باقی مانده در دست ارتش سودان را پاکسازی کرده و با برخی ‏گروه‌های مسلح دارفوری به تفاهماتی دست یابد.‏

سناریوهای آینده جنگ سودان

این نبرد سه سناریوی مهم را برای آینده سودان ترسیم می‌کند:‏

1️⃣حمله حمیدتی به مناطق مرکزی سودان: ‏RSF‏ با تکیه بر پیروزی‌ها و افزایش روحیه بار دیگر به سمت ‏حمله به مناطق مرکزی سودان پیش خواهد رفت و تلاش خواهد کرد بار دیگر بر پایتخت یا مناطق ‏پیرامونی آن سیطره یابد. تحقق این سناریو می‌تواند بار دیگر منجر به درگیری‌های دامنه‌دار و تحلیل ‏رفتن نیروهای دو طرف شود. مشکلات تدارکاتی و نبود پایگاه مردمی برای ‏RSF‏ از جمله مشکلات ‏پیش‌روی تحقق این سناریو است.

2️⃣حمله دولت سودان به دارفور: دولت سودان دست به حمله‌ای همه جانبه برای سیطره بر دارفور و ‏بازپس‌گیری فاشر خواهد زد. این سناریو به دلیل ضعف جدی ارتش سودان، نبود خطوط تدارکاتی، ‏نبود پایگاه مردمی همسو و مردد بودن دولت سودان در دریافت کمک‌های خارجی با مشکلات عدیده‌ای مواجه است.

3️⃣کاهش تنش در خطوط تماس: دو طرف تلاش خواهند کرد پس از کسب برخی دستاوردهای نظامی و ‏اقتصادی، درگیری را در خطوط تماس فعلی (یا با اندکی تغییر) متوقف کرده و درگیری را به زمانی ‏دیگر موکول کنند. به نظر می‌رسد این تحقق این سناریو مطلوب حمیدتی باشد و به این معنا خواهد ‏بود که ساختارهای دولت موازی در غرب سودان و همچنین دستاوردهای ‏RSF‏ در این منطقه تثبیت ‏خواهد شد و غرب سودان به صورت دوفاکتو تجزیه خواهد شد. با این وجود شاید دو طرف برای بهبود ‏شرایط خود و کسب برخی امتیازات دست به برخی عملیات های نظامی بزنند.‏

نتیجه‌گیری

سیطره بر فاشر عملا سودان را در دو راهی تجزیه و وحدت قرار داده است و این کشور را بر روی گسل‌های ‏تاریخی تقسیم کرده است. دولت سودان در حال حاضر هنوز در وضعیت تردید قرار دارد و به دلیل ترس از ‏تحریم و فقدان مشروعیت در غرب از اتخاذ تصمیمات قاطع واهمه دارد. سودان حتی در صورت اتخاذ ‏تصمیمات درست راه زیادی برای غلبه بر این بحران دارد.