طرح ۲۱ ماده‌ای ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه که در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ رونمایی شد به یکی از موضوعات ‏داغ بین‌المللی تبدیل شده است. این طرح موجی از واکنش ها را در میان طرف‌های درگیر و جامعه جهانی ایجاد ‏کرده است. اما آیا این طرح می‌تواند صلح پایدار را به ارمغان بیاورد یا صرفاً معامله‌ای سیاسی برای پیشبرد منافع ‏خاص است؟

جزئیات طرح

طرح پیشنهادی ترامپ که با همکاری استیو ویتکاف (فرستاده ویژه آمریکا به خاورمیانه) و جرد کوشنر (داماد او) ‏تدوین شده، شامل اقداماتی کلیدی برای پایان دادن به درگیری‌های غزه است:‏

آتش‌بس و تبادل اسرا: طرح با توقف فوری عملیات نظامی و آزادی ۲۰ اسیر زنده اسرائیلی و اجساد بیش از ‌‏۲۰ نفر ظرف ۴۸ ساعت آغاز می‌شود. در مقابل، اسرائیل ۲۵۰ زندانی فلسطینی محکوم به حبس ابد و ۱۷۰۰ ‏بازداشتی دیگر را آزاد خواهد کرد‎.‎

خروج تدریجی اسرائیل: نیروهای اسرائیلی به‌تدریج از غزه خارج می‌شوند، اما فقدان جدول زمانی مشخص، ‏اجرای این بند را مبهم کرده است‎.‎
خلع سلاح حماس: حماس از نظر نظامی خلع سلاح شده و از اداره غزه محروم می‌شود. اعضای این گروه ‏می‌توانند با پذیرش صلح، عفو شوند یا غزه را ترک کنند‎.‎

بازسازی غزه: طرحی پنج‌ساله برای بازسازی زیرساخت‌های غزه، از جمله آب، برق و بیمارستان‌ها با حمایت ‏مالی کشورهای خلیج فارس پیشنهاد شده است‎.‎

حکومت انتقالی: یک نهاد بین‌المللی موقت با نظارت آمریکا و یک کمیته فلسطینی، اداره غزه را بر عهده ‏خواهند گرفت تا در نهایت به تشکیلات خودگردان فلسطینی واگذار شود‎.‎

اجرا و چالش‌های عملیاتی

اجرای این طرح نیازمند هماهنگی پیچیده بین اسرائیل، حماس، کشورهای عربی و جامعه جهانی است. آتش‌بس ‏اولیه و تبادل اسرا به اعتمادسازی وابسته است، اما حماس اعلام کرده هیچ پیشنهاد جدیدی دریافت نکرده و ‏مذاکرات از زمان حمله اسرائیل به دوحه متوقف شده است. خروج نظامی ‏اسرائیل نیز با مقاومت وزرای راست‌گرای دولت نتانیاهو مواجه است که خواستار ادامه ‏جنگ تا نابودی کامل حماس هستند. بازسازی غزه و استقرار نیروی امنیتی بین‌المللی نیز به منابع مالی و مدیریت ‏دقیق نیاز دارد که هنوز جزئیات آن مشخص نیست.‏

تونی بلر: مدیر جدید غزه؟

یکی از نکات جنجالی طرح، پیشنهاد تونی بلر، نخست‌وزیر سابق انگلیس، برای هدایت تشکیلات انتقالی ‏بین‌المللی غزه‎ (GITTA) ‎است. این نهاد که قرار است با مجوز سازمان ملل به مدت پنج سال اداره غزه را بر ‏عهده بگیرد از مدل‌های انتقال قدرت در تیمور شرقی و کوزوو الهام گرفته است. بلر از حمایت رهبران خلیج ‏فارس، کوشنر و خود ترامپ‎ ‎برخوردار است. با این حال، سابقه او در جنگ عراق و نقشش در گروه ‏چهارجانبه (۲۰۰۷-۲۰۱۵) که با حملات مکرر اسرائیل به غزه همراه بود او را در میان فلسطینی‌ها نامحبوب کرده ‏است. همچنین رقابت با محمود عباس و تشکیلات خودگردان چالش دیگری برای این پیشنهاد است.‏

واکنش‌ها: حمایت و مخالفت

طرح ترامپ‎ ‎در اسرائیل دوقطبی ایجاد کرده است. نظرسنجی معاریو نشان می‌دهد ۵۳ درصد اسرائیلی‌ها و ۴۱ ‏درصد رأی‌دهندگان ائتلاف حاکم از آن حمایت می‌کنند، اما وزرای راست‌گرا تهدید به سرنگونی دولت ‏کرده‌اند. در مقابل یائیر لاپید رهبر اپوزیسیون، قول حمایت از نتانیاهو برای پیشبرد توافق را داده است. حماس ‏هنوز پیشنهاد رسمی دریافت نکرده و خواستار توقف کامل جنگ و خروج اسرائیل است. کشورهای عربی مانند ‏مصر، قطر و عربستان از طرح استقبال کرده‌اند، اما عدم حمایت صریح از تشکیل دولت فلسطینی، ممکن است با ‏انتقاد برخی کشورها مواجه شود.‏

چشم‌انداز و موانع

طرح ترامپ در مقایسه با پیشنهاد قبلی او در فوریه ۲۰۲۵ که خواستار آوارگی فلسطینی‌ها و تبدیل غزه به ‌‏«ریویرای خاورمیانه» بود، گامی معتدل‌تر به نظر می‌رسد. با این حال، موانع متعددی پیش روی آن است: ‏مخالفت‌های داخلی در اسرائیل، ابهام در مذاکرات با حماس و پیچیدگی‌های مالی و لجستیکی بازسازی غزه. ‏علاوه‌براین، به‌رسمیت‌شناختن آرمان دولت فلسطینی بدون تعهد مشخص، برای فلسطینی‌ها ناکافی است. ‏

نتیجه‌‏گیری

طرح ۲۱ ماده‌ای ترامپ با وجود حمایت گسترده، با چالش‌های جدی مواجه است. ایده اداره غزه توسط تونی ‏بلر، هرچند نوآورانه، به دلیل سابقه او و پیچیدگی‌های سیاسی منطقه با مقاومت روبه‌رو خواهد شد. موفقیت این ‏طرح به اعتمادسازی، هماهنگی بین‌المللی و غلبه بر اختلافات داخلی بستگی دارد. با این حال تأکید طرح بر خلع ‏سلاح حماس و عدم تعهد صریح به دولت فلسطینی، نشان‌دهنده اولویت منافع اسرائیل و متحدانش است که ‏ممکن است مانع پذیرش آن توسط فلسطینی‌ها شود.‏