نشست سی‌ویکم شورای اتحادیه عرب در سطح سران قرار است در اول و دوم نوامبر آینده به میزبانی الجزایر برگزار شود. این نشست پس از سه سال وقفه، در شرایطی حساس و با شعار «وحدت صفوف» برگزار خواهد شد و هدف آن بازگرداندن انسجام میان کشورهای عربی است؛ هرچند کارشناسان نسبت به دستیابی به نتایج ملموس خوش‌بین نیستند.

 

الجزایر تاکنون دعوت‌نامه رسمی برای ۱۶ رهبر عرب از جمله پادشاهان و حاکمان کشورهای عربستان، عمان، اردن، کویت، امارات، بحرین، قطر و رؤسای جمهوری مصر، تونس، فلسطین، موریتانی، عراق، جیبوتی، سودان، لبنان و لیبی ارسال کرده است. از سوی دیگر، موضوع حضور پادشاه مغرب، محمد ششم، در این نشست به یکی از محورهای اصلی توجه رسانه‌ها بدل شده است. 

 

قطع روابط دیپلماتیک میان مغرب والجزایر از پایان سال گذشته و تداوم اختلافات عمیق دو کشور، تردیدهایی درباره سطح و کیفیت مشارکت رباط ایجاد کرده است. الجزایر هرگونه میانجی‌گری خلیجی، اروپایی یا آفریقایی برای حل این بحران را رد کرده و علت اصلی این موضع را اتهام دخالت اسرائیل از طریق مغرب، پرونده جاسوسی پگاسوس و حمایت رباط از جنبش انفصالی الماک می‌داند؛ مسائلی که تاکنون بی‌پاسخ مانده‌اند.

 

در این میان، فلسطین جایگاه محوری در دستورکار نشست دارد. فایز ابوعیطة، سفیر فلسطین در الجزایر، این اجلاس را «استثنایی» خوانده و از تلاش الجزایر برای قرار دادن موضوع فلسطین در مرکز گفت‌وگوها تمجید کرده است. با این حال، کارشناسان با اشاره به تجربه نشست‌های پیشین اتحادیه عرب، بر این باورند که نباید انتظار راه‌حل‌های فوری و مؤثر برای بحران‌های منطقه داشت. آنان معتقدند تغییر رویکرد بسیاری از کشورهای عربی به سمت تمرکز بر امنیت ملی انفرادی و کاهش تمایل به اقدام جمعی، مانعی مهم در مسیر موفقیت چنین نشست‌هایی است.

 

از سوی دیگر، موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب که سال‌ها از کرسی خود دور مانده بود، همچنان محل بحث بود، اما مقامات الجزایری اعلام کردند دمشق خود را از این دوره کنار کشیده است. آخرین نشست اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۹ در تونس برگزار شد و همه‌گیری کووید-۱۹ نیز برگزاری دوره‌های بعدی را به تعویق انداخت.

 

با وجود فضای پیچیده و تهدیدات متنوع از تروریسم و بحران‌های داخلی گرفته تا مشکلات اقتصادی، نشست الجزایر می‌تواند فرصتی برای کاهش یخ روابط انباشته‌شده میان کشورهای عربی طی سال‌های اخیر باشد. تجربه آشتی میان عربستان، امارات، بحرین و مصر با قطر نمونه‌ای از امکان‌پذیری حل اختلافات عربی ـ عربی محسوب می‌شود؛ هرچند مسیر دشوار است.

 

کارشناسان بر این باورند که دو عامل مهم مانع اثرگذاری گسترده این نشست خواهد شد: نخست، پیچیدگی بحران‌ها از شرق عراق تا مغرب، و دوم، رشد جریان‌های مخالف اندیشه عرب‌گرایی که در برخی کشورها با تلاش‌های همگرایانه مقابله می‌کنند. 

 

در نهایت، هرچند انتظارات سیاسیون از این نشست بالاست، اما نگاه تحلیلی و واقع‌گرایانه نشان می‌دهد که این اجلاس بیش از آنکه محلی برای ارائه راه‌حل‌های نهایی باشد، بستری برای گفت‌وگو، اعتمادسازی و احیای ارتباطات میان کشورهای عربی است؛ گامی که در بلندمدت می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری سازوکارهای مؤثرتر در آینده شود.

منبع: شرق الاوسط