در پی تحول روابط سوریه و آمریکا، سوریه و اسرائیل مذاکرات محرمانه‌ای برای بررسی مسائل امنیتی، کنترل مرزها و حفظ ثبات آغاز کردند. این روند با دیدار ترامپ و احمد شرع در ریاض و وعده لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا همراه بود.

تحولات روابط سوریه و اسرائیل

پس از سرنگونی بشار اسد، اسرائیل حکومت جدید سوریه را تهدیدی امنیتی می‌دانست و با حملات نظامی و اشغال مناطق مرزی، تلاش کرد آن را تضعیف کند. اسرائیل با لغو تحریم‌های آمریکا علیه سوریه مخالفت داشت و نتانیاهو، از ترامپ خواست حمایت از حکومت جدید را متوقف کند. اما تغییر رویکرد آمریکا و حمایت از ترکیه و لغو تحریم‌ها، اسرائیل را مجبور کرد برای حفظ امنیت ملی خود در تعامل با دمشق بازنگری کند. در نتیجه، مذاکرات غیرمستقیم و محرمانه میان سوریه و اسرائیل با میانجی‌گران منطقه‌ای آغاز شد تا تنش‌ها کاهش یابد و همکاری امنیتی صورت گیرد.

منافع سوریه در مذاکرات با اسرائیل

۱-تقویت مشروعیت بین‌المللی حکومت سوریه: حکومت سوریه برای کسب مشروعیت بین‌المللی به‌ویژه از سوی آمریکا تلاش دارد مسیر گفتگو با اسرائیل را برای حل مسائل امنیتی باز کند؛ زیرا اسرائیل تنها بازیگری است که همچنان با آن به‌شدت مخالف است.

۲-پرهیز از تقابل با اسرائیل و رسیدن به تفاهمات امنیتی: تفاهمات امنیتی با اسرائیل می‌تواند به توقف حملات این کشور در سوریه منجر شود؛ مشروعیت و ثبات داخلی حکومت سوریه را تقویت کند و به آن امکان دهد بر توسعه اقتصادی و حفظ تمامیت ارضی تمرکز کند.

۳-تسریع درروند بازسازی: تفاهم امنیتی با اسرائیل بخشی از تلاش‌های سوریه برای کاهش محدودیت‌های اقتصادی است و هرچند نقش مستقیمی در لغو تحریم‌ها ندارد، اما به بهبود فضای سرمایه‌گذاری و ایجاد امنیت و ثبات داخلی کمک می‌کند.

منافع اسرائیل

۱-تضمین امنیت مرزهای اسرائیل: اسرائیل پس از رویداد ۷ اکتبر نگران امنیت مرزهایش با سوریه است و تفاهم امنیتی با حکومت دمشق را راهی برای تأمین منافع خود بدون نیاز به عقب‌نشینی از مناطق اشغالی می‌بیند.

۲-فشار بر حکومت سوریه برای خلع سلاح گروه‌های فلسطینی: پس از خروج شبه‌نظامیان ایرانی از سوریه، اسرائیل از فرصت استفاده کرده تا دمشق را به توقف فعالیت گروه‌های فلسطینی مانند جهاد اسلامی و حماس وادار کند و مذاکرات به ابزاری برای پایان دادن به این فعالیت‌ها تبدیل‌شده است.

۳-تضمین منافع اسرائیل در آینده سوریه: مذاکرات میان سوریه و اسرائیل با هدف کاهش نفوذ ترکیه در دمشق، جلوگیری از بازگشت نفوذ ایران و نزدیک کردن سوریه به محور کشورهای عربی است. اسرائیل نیز به این نتیجه رسیده که همراهی با روند پذیرش بین‌المللی سوریه از انزوای خود جلوگیری می‌کند و نقش مثبت‌تری در تحولات منطقه خواهد داشت.

سناریوهای احتمالی

موفقیت مذاکرات و دستیابی به توافق امنیتی جامع میان دو کشور: در این سناریو، میانجی‌گری‌ها به توافق امنیتی جامع بین سوریه و اسرائیل منجر می‌شود که شامل توقف حملات اسرائیل، خلع سلاح منطقه جنوب سوریه و جلوگیری از تهدیدات متقابل و استقرار نظامی ترکیه است. یک چارچوب هماهنگی امنیتی مشترک ایجاد می‌شود و بدون امتیازات سیاسی بزرگ، هر دو طرف منافع امنیتی و ثبات داخلی را حفظ می‌کنند. اما این توافق با چالش‌هایی از جمله مخالفت‌های منطقه‌ای، داخلی سوریه و اسرائیل روبرو است.

شکست مذاکرات میان دو طرف: این سناریو نشان‌دهنده شکست مذاکرات محرمانه دمشق و تل‌آویو به‌دلیل اختلافات عمیق است. سوریه خواستار توقف کامل عملیات نظامی و امنیتی اسرائیل در خاک خود است؛ امری که اسرائیل حاضر نیست به‌طور کامل متعهد به آن شود. اسرائیل همچنین ممکن است برنامه‌ زمان‌بندی برای خروج از مناطق اشغال‌شده پس از سقوط بشار اسد را ارائه ندهد. از سوی دیگر، حکومت سوریه نیز ممکن است حاضر نباشد ترکیه را از داشتن جایگاه نظامی در سوریه محروم کند.

موفقیت نسبی مذاکرات و دستیابی به تفاهمات جزئی: این سناریو بر مبنای دستیابی به تفاهمات محدود امنیتی میان دو طرف استوار است؛ مهم‌ترین آن‌ها مبارزه با تروریسم و متعهد شدن حکومت سوریه به جلوگیری از هرگونه تهدید امنیتی علیه اسرائیل از خاک خود، در مقابل توقف عملیات نفوذ و حملات هوایی اسرائیل در سوریه و همکاری اطلاعاتی میان دو کشور است. در این سناریو طرفین بر موضوعات پیچیده‌تری چون نفوذ ترکیه یا روابط منطقه‌ای فزاینده سوریه با کشورهای دیگر و معاف کردن اسرائیل به عقب‌نشینی از مناطق مورد مناقشه توافق می‌کنند.

منبع: مرکز الامارات للسیاسات 

🔄مطالب مرتبط
▫️درنگی در روابط میان دولت جدید سوریه و اقلیت‌ها 
▫️اسرائیل و سوریه مطلوب