در دو دهه‌ی اخیر، روابط جمهوری بلاروس با ایالات متحده آمریکا پرتنش و محدود به اظهارات انتقادی و تحریم‌های اقتصادی بوده است. با این حال، از اواخر سال 2024، مجموعه‌ای از اقدامات دیپلماتیک و سیاسی نشان داده‌اند که هر دو کشور در پی بازنگری محتاطانه در روابط دوجانبه هستند. این روند جدید را می‌توان در بستر گسترده‌تر تحولات ژئوپلیتیکی اروپای شرقی و تلاش مینسک برای کاهش وابستگی مطلق به روسیه تحلیل کرد.

تحولات اخیر در روابط بلاروس و آمریکا

در میانه سال ۲۰۲۵، تماس تلفنی میان الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور بلاروس و دونالد ترامپ نخستین گفت‌وگوی مستقیم در بیش از یک دهه میان دو کشور بود. این تماس نشانه‌ای از آغاز مسیر تازه‌ای از گفت‌وگوها بود. در ادامه، فرستادگان ویژه واشنگتن وارد مینسک شدند و مقامات بلاروسی به‌طور رسمی از تدوین «چارچوب روابط با آمریکا» سخن گفتند که در آن «خطوط قرمز» بلاروس در تعامل با غرب نیز مشخص می‌شد.

اقدامی که بیش از همه توجه ناظران را جلب کرد، آزادی بیش از ۵۰ زندانی سیاسی و چند تابعیتی در سپتامبر ۲۰۲۵ بود؛ این اقدام پس از دیدار هیئت آمریکایی از مینسک صورت گرفت و با واکنش مثبت واشنگتن مواجه شد. چند روز بعد، ایالات متحده بخشی از تحریم‌ها علیه خطوط هوایی بلاروس (Belavia) را لغو کرد که به ‌عنوان «پاداش دیپلماتیک»  تعبیر شد.

نشانه‌های نزدیکی دو کشور

اقدامات اعتمادساز و مبادله امتیازات. آزادسازی زندانیان سیاسی مهم‌ترین گام عملی بلاروس در مسیر اعتمادسازی با غرب بوده است. تحلیل اندیشکده  نشان می‌دهد که این اقدام پیامی به واشنگتن بود مبنی بر اینکه مینسک آماده امتیازدهی در ازای کاهش تحریم‌هاست. در مقابل، آمریکا نیز با تعدیل برخی محدودیت‌ها و وعده بازگشایی سفارت خود در مینسک پاسخ مثبت داد.

گشودن کانال‌های دیپلماتیک. در شهریور ۲۰۲۵، نمایندهی ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با وزیر خارجه بلاروس اعلام کرد: «ما مایل به عادی‌سازی روابط و بازگشایی سفارت در آیندهی نزدیک هستیم.» از دیدگاه مقامات مینسک، این تحول می‌تواند فرصتی برای خروج از انزوای بین‌المللی و بازسازی وجه سیاسی کشور باشد.

توزان‌بخشی در برابر روسیه. کارشناسان اروپای شرقی معتقدند که یکی از اهداف اصلی لوکاشنکو از نزدیکی به آمریکا، کسب اهرم چانه‌زنی در برابر روسیه است. بلاروس با حفظ روابط نظامی با مسکو، تلاش دارد در عین حال نشان دهد که روابط خارجی خود را صرفاً به یک محور محدود نمی‌کند. علاوه بر این، افسران نظامی آمریکایی از نزدیک شاهد رزمایش مشترک مینسک و مسکو با عنوان «زاپاد ۲۰۲۵» بودند. وزارت دفاع بلاروس حضور آمریکایی‌ها در یک میدان آموزشی در بلاروس را تایید کرد.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

با وجود این نشانه‌های مثبت، رابطه تازه بلاروس و آمریکا با موانع متعددی روبه‌روست. نخست، اصلاحات سیاسی در بلاروس هنوز بسیار محدود است و مطابق گزارش‌ها، بیش از هزار زندانی سیاسی همچنان در بازداشت هستند. دوم، روسیه از این روند ابراز نگرانی کرده و هرگونه چرخش مینسک به‌سوی غرب را تهدیدی برای «اتحاد استراتژیک» دو کشور می‌داند. سوم، اتحادیه اروپا نیز با احتیاط به این تحولات می‌نگرد، زیرا ممکن است کاهش فشار آمریکا موجب تضعیف موضع واحد غرب در برابر سرکوب سیاسی در بلاروس شود.

تحلیل راهبردی

از دید مینسک، تعامل با واشنگتن نوعی فرصت تاکتیکی برای بهبود وضعیت اقتصادی، کاهش تحریم‌ها و کسب اعتبار بین‌المللی است. در سوی دیگر، آمریکا نیز در شرایط بی‌ثباتی منطقه (به‌ویژه جنگ اوکراین)، می‌کوشد با باز نگه داشتن کانال‌های ارتباطی با بلاروس، تأثیرگذاری محدود بر یکی از متحدان کلیدی مسکو را حفظ کند. با این حال، هر دو طرف به شکنندگی این نزدیکی آگاه هستند که تداوم آن مشروط به منافع متقابل ملموس است.

 روابط کنونی بلاروس و ایالات متحده را باید نوعی «تعامل آزمایشی» دانست که بیش از آن‌که مبتنی بر تغییر بنیادین در ارزش‌ها یا نظام سیاسی باشد، محصول محاسبات واقع‌گرایانه است. بلاروس در پی کاهش فشارهای بین‌المللی و کسب مشروعیت نسبی است. آمریکا نیز در جستجوی راهی برای محدودسازی نفوذ روسیه و گشودن کانال‌ ارتباطی در اروپای شرقی است. با وجود اقدامات مثبت همچون آزادی زندانیان و بازسازی روابط دیپلماتیک، تا زمانی که اصلاحات ساختاری در بلاروس صورت نگیرد، این روند بیشتر جنبه‌ای تاکتیکی خواهد داشت تا استراتژیک. در نهایت، آینده این تعامل محتاطانه به رفتار داخلی مینسک، واکنش روسیه و میزان پایبندی واشنگتن به سیاست‌های فشار مشروط بستگی دارد.