پروژه انتقال و تجارت برق آسیای مرکزی و آسیای جنوبی که به صورت مخفف کاسا ۱۰۰۰ نامیده می‌شود، یکی از کلیدی‌ترین پروژه‌های منطقه‌ای است که با هدف انتقال ۱۳۰۰ مگاوات برق از دو کشور تاجیکستان و قرقیزستان به افغانستان و پاکستان طراحی شده است. این طرح نخستین بار در سال ۲۰۰۶ مطرح شد و احداث آن پس از انجام مطالعات اولیه در سال ۲۰۱۶ آغاز گردید. بخش‌های مربوط به قرقیزستان و تاجیکستان در سال‌های گذشته تقریبا تکمیل شده اما عدم ثبات و چالش‌های امنیتی افغانستان موجب شد که پیشرفت پروژه در خاک این کشور با چالش مواجه شود.

در دوره اخیر، طالبان برخلاف گذشته نگاه ژئواکونومیک به مناسبات منطقه‌ای پیدا کرده و همین مسئله موجب استقبال این گروه از پروژه‌هایی همچون کاسا ۱۰۰۰، کریدور ترانس افغان و ابتکار کمربند و جاده شده است. در ماه‌های گذشته ملاقات‌های متعددی میان تیم‌های اجرایی پروژه کاسا ۱۰۰۰ انجام پذیرفته است و عبدالباری عمر، رئیس شرکت برق افغانستان (برشنا) مدعی شده که شرکت طرف قرارداد، کار فاز دوم و سوم پروژه را در خاک افغانستان تکمیل خواهد کرد. زمان اعلامی از سوی عبدالباری عمر برای تکمیل پروژه یک و نیم تا دو سال بوده است.

این پروژه از ۳۳ ولسوالی در ولایت‌های قندوز، پنجشیر، کاپیسا، کابل، لغمان و ننگرهار عبور می‌کند و تاثیر بسزایی در برق‌رسانی ملی در سطح افغانستان دارد. باید توجه داشت که بنابر اعلام مقامات رسمی طالبان، افغانستان در این پروژه به ۳۰۰ مگاوات برق به صورت سالانه و ۵۰ میلیون دلار درآمد ترانزیتی دست خواهد یافت. برآورد هزینه احداث بخش افغانستان این پروژه حدود ۲۶۰ میلیون دلار بوده که ۱۶۰ میلیون دلار آن در زمان جمهوری (اشرف غنی) توسط بانک جهانی تامین مالی شده است.

طالبان تنها طرفی نیست که نسبت به پیشبرد و تکمیل پروژه خوشبینی نشان داده است. وزیر انرژی جمهوری تاجیکستان نیز اخیرا از تکمیل ۸۵ درصدی پروژه صحبت نموده و برای انتقال آزمایشی برق در ماه‌های آتی ابراز امیدواری نموده است. تاجیکستان و قرقیزستان به سبب بهره‌مندی از منابع آبی غنی، توان بالایی در تولید برق آبی پایدار دارند و برق آبی به طور کلی قیمتی رقابتی و مناسب نسبت به سایر الگوهای تولیدی دارد. برآوردهای اولیه پروژه حاکی از وجود ظرفیت صادرات ۱۰۰۰ مگاوات توسط تاجیکستان و ۳۰۰ مگاوات از سوی قرقیزستان بود که درآمد صادراتی قابل توجهی برای دو کشور فراهم خواهد ساخت.

تکمیل این پروژه عظیم انرژی که حمایت‌های بین‌المللی بسیاری را از بانک جهانی گرفته تا بانک‌های توسعه‌ای مختلف به خود جلب نموده، جایگاه ایران را در طراحی منطقه‌ای تبادل و تجارت انرژی کمرنگ خواهد نمود. ایران در حال حاضر با پاکستان اتصالاتی به ظرفیت تقریبا ۲۰۰ مگاوات، با افغانستان اتصالاتی به ظرفیت ۲۰۰ مگاوات و با ترکمنستان اتصالاتی به ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات دارد. کشور با افغانستان و پاکستان بر سر صادرات برق توافقاتی داشته که با توجه به کسری برق موجود در داخل، قادر به ایفای آن به صورت پایدار نبوده است و در مقاطع مختلف اقدام به قطع این صادرات نموده است. در سایه ناتوانی ایران در رفع این مشکلات، تثبیت اتصالات مورد بحث در کاسا ۱۰۰۰ امکان نقش‌آفرینی مجدد ایران در بازار برق منطقه‌ای را بیش از پیش از میان خواهد برد.