سفر خالد بن سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی و هیئت بلندپایه به تهران را می‌توان نقطه عطف روابط احیا شده ‏ایران و عربستان بر اساس توافق پکن ارزیابی کرد. خالد که حامل پیام پادشاه عربستان برای رهبر انقلاب بود، ‏دیدارهای سطح بالایی را با مقامات ارشد جمهوری اسلامی برگزار کرد که نشان‌دهنده فرش قرمز ایران برای ‏میزبانی از این مقام ارشد سعودی بود. فارغ از جایگاه خالد بن سلمان در سلسله مراتب قدرت در عربستان و ‏نزدیکی وی به برادرش محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که سفر او را ویژه می‌کند، چارچوب این سفر را می‌توان ‏در چند سطح متداخل و همپوشان مورد تبیین قرار داد.‏

منطقه‌ای- بین‌المللی

این سفر اثبات این گزاره است که رویکرد سیاسی عربستان برای ثبات بخشی به اوضاع منطقه و تنش‌زدایی از ‏بحران‌ها یک انتخاب تاکتیکی نبوده، بلکه یک تصمیم استراتژیک است. از منظر ساختاری این سفر بازتاب ‏تغییر اولویت‌های عربستان با تعریف کلان پروژه ۲۰۳۰ است که تقارن بین امنیت و توسعه در منطقه‌ غرب آسیا و ‏زیرسیستم خلیج فارس هسته اصلی آن را تشکیل می دهد. خروجی این الگو را می‌توان در گذار عربستان از ‏استراتژی دنباله‌روی از آمریکا به بی‌طرفی فعال و سازنده در منازعات از جمله کشمکش آمریکا و اسرائیل با ایران ‏مشاهده کرد.‏

از زاویه این تغییر کلان است که سفر خالد بن سلمان مخابره این پیام از تهران به واشنگتن بود که ریاض بخشی ‏از پروژه فشار حداکثری و به هیچ وجه مجرای حمله به ایران نخواهد بود. همچنین پادشاهی سعودی از تلاش‌ها ‏برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک در مسئله هسته‌ای حمایت می‌کند و خواهان جنگ نیست.‏ به عبارت دیگر ریاض با ‏نشان دادن استقلال تصمیم‌گیری در سیاست خارجی این پیام را مخابره می‌کند که عربستان ‏بخشی از کارزار نظامی غرب نخواهد بود، اما از هر گونه توافق که منجر به صلح و ثبات در خلیج ‏فارس شود نه تنها استقبال کرده بلکه خود بخشی از آن خواهد بود.‏

از این زاویه، فرضیه تضعیف توافق پکن و احتمال نزدیکی موقت عربستان به ایران (در هماهنگی با آمریکا) ‏برای خنثی کردن اهرم منطقه‌ای ایران (کنترل بر جریان انرژی و ...) گزاره قابل اتکایی نیست، چرا ‏که نگاه ریاض به توافق پکن یک نگاه استراتژیک و نه تاکتیکی است. اگرچه در پویایی‌های کنونی عربستان بعنوان بازیگری که در خط مقدم درگیری احتمالی ایران و آمریکا قرار دارد، تلاش می‌کند ‏همزمان با نزدیکی به ایران سطح هماهنگی‌های خود با سایر طرف‌های منازعه از جمله آمریکا را هم افزایش ‏دهد.‏

زیرمنطقه‌ای

با توجه به مسئولیت خالد در پرونده‌های منطقه‌ای و حضور محمد بن سعید آل جابر سفیر عربستان در یمن در ‏هیئت همراه وی، پرونده یمن دستورکار دیگر عربستان در تهران بوده است. تلقی ریاض این است که ایران بر ‏اساس توافق پکن، باید بر انصارالله فشار آورده تا نسبت به امنیت آبراه دریای سرخ اهتمام بیشتری از خود نشان ‏دهد. مسئله‌ای که در ارتباط با صلح ریاض با حوثی‌ها در سال 2023 قرار دارد و تداوم وضع موجود می‌تواند این ‏دستورکار را تغییر دهد. ترسیم خطوط جدید در ارتباط با یمن در فضای حملات هوایی آمریکا و تدارک ‏هم‌پیمانان ائتلاف عربی برای حمله زمینی به صنعا، نقطه‌ای است که رایزنی با تهران را محور برنامه‌های خالد قرار ‏داده است.

فرضیه احتمالی نزدیکی به ایران از سوی عربستان برای مدیریت پاسخ‌های انصارالله نیز بیانگر این مسئله ‏است که عربستان در رایزنی با ایران از یکسو تلاش می‌کند تا همراهی تهران برای فشار بر انصارالله را کسب کند ‏و یا مانع از واکنش تند ایران به تحولات یمن گردد. همزمان، ریاض ضمن همراهی پشت پرده با آمریکا، به ‏انصارالله این سیگنال را مخابره می‌کند که همچنان به اصول آتش‌بس متعهد است، اما تبدیل این زمینه به یک ‏صلح پایدار نیازمند توقف عملیات نظامی در دریای سرخ است.‏

دوجانبه

تغییر اولویت‌های داخلی و منطقه‌ای عربستان، فرصت مغتنمی برای تهران و ریاض بوجود آورده ‏تا بر ‏اساس تجربه چند دهه تنش، دو مقوله امنیت و توسعه را به یکدیگر پیوند زده و ضمن منتفع شدن متوازن از روابط دوجانبه، صفحه‌ای جدید ‏از روابط همسایگی را پایه‌گذاری کنند و با حرکت به سمت مدل امنیت جمعی در منطقه‌، الگویی از همکاری توام با ‏رقابت سازنده را جایگزین منازعه و کشمکش کنند.‏ در این رهگذر، بعد اقتصادی و تجارت حلقه مفقوده روابط ‏ایران و عربستان است و دو طرف همراستا با اعتمادسازی در سطح سیاسی و امنیتی، باید زمینه قوام‌بخشی به ‏روابط در لایه‌های غیر سیاسی را نیز فراهم کنند.