مواجهه نظامی میان هند و پاکستان با میانجی‌گری‌های بین‌المللی و در نهایت، مکالمه مستقیم مقامات نظامی دو طرف به آتش‌بس فوری انجامید و علیرغم ادعاهای اولیه درباره نقض آتش‌بس توسط طرفین، به نظر می‌رسد که اجرای آن تا اندازه زیادی با موفقیت همراه بوده است. در فاصله میان عملیات تروریستی پهلگام تا این آتش‌بس، علاوه بر حملات توپخانه‌ای طرفین در مناطق مرزی، دستکم سه موج از حملات هوایی توسط دو کشور انجام پذیرفت. اخبار و اطلاعات مخابره شده در خصوص جزئیات این حملات به موجب جنگ اطلاعاتی و خبرسازی‌های عامدانه دو کشور با ابهام‌های گسترده‌ای مواجه است. به نظر می‌رسد که حفظ این وضعیت در راستای طرح ادعای پیروزی در هر دو طرف مطلوبیت داشته باشد و در ادامه نیز جزئیات تحولات روی زمین در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.

عملیات سندور و مواجهه جنگنده‌ها

گفته می‌شود که در جریان حمله اولیه هند (عملیات سندور) در ۷ مه جنگنده‌های هندی وارد حریم هوایی پاکستان نشده اند و این کشور از موشک‌های SCALP و Hammer و پهپادهای انتحاری برای هدف قرار دادن ۷ (ادعای پاکستان) یا ۹ (ادعای هند) نقطه در خاک پاکستان استفاده نموده است. یکی از نکات مهم این است که در جریان این عملیات، پاکستان مدعی شد که در موفق شده چندین جنگنده هندی را سرنگون کند و سرنگونی دستکم یک فروند رافائل فرانسوی توسط منابع مختلف به تایید رسید.

گزارش‌های منتشره نشان می‌داد که جنگنده J10-C چینی در این سرنگونی نقشی کلیدی ایفا نموده است و این مسئله به طرح برتری تسلیحات چینی نسبت به نمونه‌های مشابه (غربی-روسی) در محافل مختلف انجامیده است. از قرار معلوم این جنگنده‌ها مجهز به موشک هوا-به-هوای PL-15 چینی بوده اند. با این وجود، احتمال ضعیفی نیز درباره سرنگونی جنگنده از طریق موشک زمین به هوا مطرح گردیده است.

تداوم تنش‌ها و عملیات بنیان مرصوص

حملات توپخانه‌ای و پهپادی در خط کنترل و برخی دیگر از نقاط مرزی ادامه یافت و در روز ۱۰ مه، پاکستان مدعی موج جدیدی از حملات پهپادی و موشکی هند علیه سه پایگاه هوایی خود شد: پایگاه‌های نورخان، مُرید و رفیقی. حمله به پایگاه نورخان در قلب شهر راولپندی که مرکز اصلی لجستیک نیروی هوایی پاکستان است، از سوی رسانه‌های هندی موفقیتی بزرگ تصویر شد. هند مدعی آسیب قابل‌توجه به ناوگان ترابری نظامی پاکستان شد و گزارش‌ها حاکی از آنست که در این حمله از موشک کروز BrahMos (محصول مشترک هند و روسیه) استفاده شده است.

پاکستان منکر هرگونه آسیب جدی به پایگاه‌های هوایی خود شد و با این حال، پاسخ متقابل این کشور عملیات گسترده هوایی بود که از آن با عنوان بنیان مرصوص یاد نمود. پاکستان مدعی شد که در این عملیات پایگاه‌های هوایی اودام‌پور، پاتانکوت، آدام‌پور و بوج و علاوه بر آن انبار موشک‌های BrahMos را در چند نقطه هند هدف قرار داده است. در حمله به آدام‌پور، پاکستان مدعی شد که با استفاده از موشک‌های هایپرسونیک شلیک شده از جنگنده JF-17 (محصول مشترک چین و پاکستان) موفق به تخریب سامانه دفاعی S-400 هند شده است. هند این ادعا را رد کرده است. درباره رهگیری موشک پاکستانی فاتح-۲ با سامانه هندی-اسرائیلی باراک-۸ نیز ادعاهایی از سوی هند مطرح شده است.

آتش‌بس و ملاحظات باقی مانده

به نظر می‌رسد که با مشارکت روبیو و گفتگوهای رفت و برگشتی وی با مقامات عالی دو طرف زمینه اولیه آتش‌بس فراهم شده و در نهایت، با برقراری خط تماس مستقیم نظامی آتش‌بس اولیه میان دو طرف برقرار شده است. بنابر اعلام طرف هندی مقرر است مقامات نظامی دو کشور در ۱۲ مه مجدد درباره وضعیت تماس برقرار کنند. علیرغم گستردگی چشمگیر زد و خوردها میان دو طرف نسبت به تجربه‌های مشابه، به نظر می‌رسد که آتش‌بس با احتمال زیادی پایدار بماند؛ هر چند که مسائل بسیاری حل ناشده باقی خواهد ماند.

مهم‌ترین مسئله تنش‌زا، معاهده آبی سند است که هند مدعی شده به تعلیق اجرای آن ادامه خواهد داد. جریان آب و انشعابات مورد بحث در این عهدنامه بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی در کشاورزی پاکستان را تامین می‌کنند و حدود ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۶۵ درصد از نیروی کار پاکستان به این بخش اقتصادی وابسته است. کما اینکه فارغ از متوقف ساختن جریان آب، عدم اشتراک اطلاعات مربوط به آن نیز ممکن است پاکستان را با خطر سیل مواجه سازد. باید امیدوار بود که میانجی‌گری یا تنش‌زدایی مستقیم طرفین مسئله معاهده را نیز از رهگذری دیپلماتیک حل و فصل نماید.