مدت‌ها پیش از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری تردیدها و نگرانی‌هایی در مورد تداوم حمایت آمریکا از اوکراین و همچنین توانایی دفاعی کی‌یف در مقابل روسیه وجود داشت. این نگرانی‌ها تحت‌الشعاع تحول مهم دیگری قرار گرفت که این منازعه را پیچیده‌تر کرد: افزایش مداخله قدرت‌های شرق آسیا در یک جنگ اروپایی. در کنار ورود حداقل 10 هزار سرباز کره‌شمالی در سمت روسیه، نقش رو به رشد چین، ژاپن و کره جنوبی این پرسش را ایجاد کرده است که آیا یک جنگ نیابتی در حال گسترش در اوکراین وجود دارد یا خیر؟ تمامی شواهد نشان می‌دهند که پاسخ مثبت است.

جنگ نیابتی هنگامی رخ می‌دهد که دو کشور به طور غیرمستقیم –بوسیله حمایت از بازیگران متخاصم در یک کشور ثالث- با یکدیگر مبارزه کنند. نمونه‌های کلاسیک آن در دوران جنگ سرد شامل بحران کنگو در دهه 1960 و بحران آنگولا در دهه 1970 است؛ وقتی که اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده با پول، تسلیحات و در برخی مواقع نیروی نظامی از طرفین متخاصم در یک جنگ داخلی حمایت می‌کردند؛ اما خود هرگز مستقیماً وارد نبرد نمی‌شدند.

از حامیان روسیه شروع می‌کنیم. چین علی‌رغم امتناع از فراهم‌ نمودن سلاح برای روسیه، تلاش کرده است تا از توانایی روسیه برای ادامه جنگ مطمئن شود. چین نه تنها با تحریم‌های غرب مخالفت کرده است، بلکه از روابط دیپلماتیک خود در جنوب جهانی استفاده کرده تا از محکومیت گسترده‌تر روسیه جلوگیری کند. از همه مهم‌تر، چین برای سرپانگه‌داشتن اقتصاد و صنعت دفاعی روسیه وارد عمل شده تا مطمئن گردد این کشور در برابر تحریم‌های غرب مقاومت و ارتش خود را تأمین کند.

کره‌شمالی رویکرد مستقیم‌تری اتخاذ کرده و یکی از پنج کشوری است که علیه قطعنامه مجمع عمومی در مخالفت با حمله روسیه رأی منفی داد. هفته گذشته، پیونگ‌یانگ ائتلافی نظامی [با روسیه] تصویب کرد که هر دو کشور را در زمان حمله ملزم به کمک به دیگری می‌کرد. کره شمالی زرادخانه موشک‌های بالستیک خود را برای جبران کاهش مهمات روسیه در اختیار این کشور قرار داده است. اما تنش‌زاترین اقدام کره، ماه گذشته رخ داد، هنگامی که این کشور حدوداً 10 هزار سرباز به روسیه اعزام کرد.

اما در سوی دیگر و در حمایت از اوکراین، دو متحد اصلی آمریکا یعنی ژاپن و کره جنوبی وارد عمل شده‌اند؛ هرچند که سطح اقدام کوچک‌تری دارند. نخست، این ژاپن بود که در تحریم‌های شرکای غربی‌اش علیه روسیه همکاری کرد. توکیو همچنین کمک‌های مستقیم و غیرمستقیم به اوکراین کرده است که شامل تجهیزات نظامی ناکنش‌گر -از جمله جلیقه محافظ چندلایه، پهپادهای شناسایی و وسایل حمل‌ونقل- و همچنین 12 میلیارد دلار کمک می‌شود که توکیو را به یکی از حامیان اصلی کی‌یف تبدیل می‌کند.

در حالی که کره‌‌جنوبی از ارسال سلاح به اوکراین اجتناب کرده، اما کمک‌های بشردوستانه و دیگر تجهیزات غیرکشنده همچون تجهیزات پاکسازی مین، زره انفرادی و کلاه خود توسط این کشور فراهم شده است. این کشور همچنین به تحریم‌های اقتصادی علیه مسکو پیوسته است. علاوه بر این شبیه به ژاپن با تامین ذخایر تسلیحاتی آمریکا و تحویل گلوله‌های توپخانه‌ای به این کشور، توانایی واشنگتن برای ارسال بیشتر تسلیحات به اوکراین را افزایش داده است.

 این موضوع نشان می‌دهد که چالش‌های امنیتی شرق آسیا تا حدی به اروپا منتقل شده‌اند. اما نگرانی اصلی این است که مشارکت کشورهای شرق آسیا در این جنگ، عنصری از عدم قطعیت و احتمال تشدید تنش‌ها را به درگیری اوکراین می‌افزاید. پکن، پیونگ‌یانگ، سئول، و توکیو با حمایت از شرکای خود در اروپا، در حال پیشبرد نبردی گسترده‌تر برای تعیین آینده نظم بین‌المللی هستند. پکن و پیونگ‌یانگ در پی نظمی هستند که در آن ایالات متحده و شرکای آن تضعیف شده باشند و توکیو و سئول از تغییر نظم فعلی جهان در هراسند. این امر نشان‌دهنده جهانی‌شدن جنگ اوکراین و ایجاد الگویی جدید برای رقابت کشورهای آسیایی در نقاط دیگر جهان است.

مرکز: اندیشکده رند
نویسنده: جفری هورنانگ

منبع