بریتانیا، فرانسه و کانادا در بیانیه‌ای مشترک در ۲۹ اردیبهشت اقدامات اسرائیل در غزه و کرانه باختری را محکوم کرده و تهدید به تحریم و اقدام ملموس کردند. همچنین بریتانیا دو سازمان افراطی صهیونیست در کرانه باختری را تحریم و اقدامات اسرائیل در این منطقه را غیرقانونی خواند. برخی دیگر از کشورهای اروپایی نیز مواضع مشابهی اتخاذ کردند. این مسائل باعث ایجاد سوالاتی درباره ابعاد و ماهیت اصلی این اقدامات و مواضع شده است.

ابعاد تهدیدات اخیر

اگرچه اتحادیه اروپا و برخی اعضا سابقه زیادی در تحریم‌های بی‌اثر علیه چند شهرک‌نشین داشتند و اقدام دوباره آن‌ها جدید و جدی نیست، اما تهدید به تحریم مقامات بلندپایه اسرائیل نظیر اسموتریچ و کاتس، توقف مذاکرات تجارت آزاد میان اسرائیل و بریتانیا، و پیشنهاد فرانسه برای بازنگری در روابط تجاری اتحادیه اروپا با اسرائیل، نشان‌دهنده شدت تهدیداتی است که در تاریخ روابط آنها بی‌سابقه بوده است.

ماهیت تهدیدات اخیر مقامات اروپایی

با وجود اظهارات و تهدیدهای بی‌سابقه اروپایی‌ها، اما با نگاهی دقیق‌تر می‌توان دریافت که ماهیت آنها متأثر از نارضایتی افکار عمومی از حمایت دولت‌های اروپایی از اسرائیل و بدرفتاری اسرائیل با اروپا است. اقدام بریتانیا در توقف مذاکرات تجارت آزاد در واقع تهدیدی توخالی است، چرا که مذاکرات رو به پیشرفت نبود. علاوه بر این، تهدید فرانسه و کمیسیون اروپا درباره بازنگری در قرارداد تجارت با اسرائیل در واقع تلاشی برای ترساندن اسرائیل است چرا که اگر تهدید جدی بود، جزئیات سازوکارها و زمان‌بندی برای چنین بررسی‌هایی مشخص می‌شد. در نتیجه این اقدامات تهدیدات پوچ و بی‌تأثیری برای فرونشاندن افکار عمومی و تغییر رفتار خصمانه اسرائیل با اروپا است که تأثیری نیز بر آنها نداشته است.

در واقع موثرترین راه برای تأثیرگذاری بر رفتار اسرائیل نه تهدید به عدم بهبود تجارت یا محدودیت بر چند شهرک‌نشین، بلکه تحریم تجارت با اسرائیل است؛ چرا که اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری اسرائیل است. اقدامی که تاکنون حتی تهدید لفظی هم به استفاده از آن نشده است.

نگرانی از موج نارضایتی داخلی

وزیر خارجه بریتانیا یکی از اقداماتی که باید توسط اسرائیل متوقف شود را «نادیده گرفتن نگرانی‌های دوستان و متحدین اسرائیل» و «تخریب شهرت اسرائیل در نزد جهانیان» دانست. این اظهارات بیشتر از آنکه اقدامی برای تعهد اسرائیل به هنجارهای بین‌المللی و انسانی باشد، تلاشی برای خاموش کردن موج نارضایتی افکار عمومی از سیاست خارجی این کشورها است. این نارضایتی به ویژه پس از مسدود کردن کمک‌های بشردوستانه به اسرائیل تشدید یافته است و آن‌ها را وا داشته تا تلاشی ظاهری انجام دهند تا موج انتقاد و نارضایتی داخلی علیه خود را کاهش دهند.

مقاله اخیر باراک روید نیز نشان می‌دهد اروپایی‌ها بیشتر از آنکه نسبت به راهبرد جنایت‌کارانه اسرائیل مشکل داشته باشند، نسبت به بی‌توجهی دولت نتانیاهو به نگرانی‌هایشان معترضند. جنایات جنگی اسرائیل و اظهارات افراد رادیکالی مانند اسموتریچ باعث افزایش خشم افکار عمومی اروپا علیه اسرائیل و حامیان اروپایی آن شده است. این وضعیت باعث کاهش محبوبیت بیشتر دولت‌های حاکم بر اروپا و نزدیکی بیشتر به سقوط این دولت‌ها شده است.

بدرفتاری و توهین به اروپایی‌ها

تیراندازی به نمایندگان کشورهای اروپایی در کرانه باختری و رویکرد گستاخانه اسرائیلی‌ها نسبت به مقامات اروپایی، از جمله اقداماتی است که موجب خشم اروپایی‌ها شده است. دولت کنونی اسرائیل حتی با اتحادیه اروپا نیز خصمانه رفتار می‌کند که باعث شده تا اروپایی‌ها رویکرد خود نسبت به اسرائیل را حداقل در ظاهر تقابل‌جویانه‌تر کنند تا جلوی تداوم بدرفتاری با اروپایی‌ها را بگیرند و اسرائیل را وادار به رعایت نگرانی‌های خود کنند. دلیل اعمال تحریم اخیر در کرانه باختری، علی‌رغم یکسان بودن شرایط، به تیراندازی اخیر اسرائیلی‌ها به نمایندگان اروپایی برمی‌گردد که موجب تنش جدیدی بین اسرائیل و دولت‌های اروپایی شد.

جمع‌بندی

اتحادیه اروپا با اسرائیل تنش جدی‌تری پیدا کرده است که نه ناشی از جنایت‌های اسرائیل در غزه و کرانه باختری، بلکه ناشی از توهین و بدرفتاری آنها با مقامات اروپایی و بی‌توجهی به نگرانی‌های آنها درباره تصویر اسرائیل در کشورهای خود است. اگرچه اروپایی‌ها وارد مرحله جدیدی از تنش شده‌اند، اما بعید است که تحریم‌های جدی و مؤثری اعمال کنند و همچنان به حمایت از اسرائیل ادامه خواهند داد.