رژه اخیر جمهوری آذربایجان در ۹ نوامبر ۲۰۲۵ و نمایش تسلیحات خریداری شده از چین از عمق روابط دو ‏کشور پرده برداشته است. خرید سامانه پدافند هوایی ‌‎ HQ 9BE/FD 2000Bنقطه عطفی در این روابط ‏محسوب می شود؛ تصاویر رژه نشان داد آذربایجان حداقل دو آتشبار از این سامانه با موشک‌های بلندبرد را دریافت ‏کرده و به چهارمین کاربر جهانی آن تبدیل شده است.‏

‏علاوه بر این، باکو قرارداد خرید ۴۰ فروند جنگنده چندمنظوره ‌‎ JF 17 Block IIIمحصول مشترک ‏چین و پاکستان را امضا کرده است که پنج فروند آن در رژه پیروزی سال ۲۰۲۵ به نمایش درآمد و ‏تحلیلگران معتقدند این هواپیماهای مجهز به رادار پیشرفته و موتورهای چینی بر توازن قدرت هوایی در قفقاز ‏جنوبی تأثیر می گذارد.
‏
‏ پیش از این در سفر الهام علی اف به پکن در آوریل ۲۰۲۵، دو طرف ۲۰ سند همکاری در حوزه های ‏عدالت، توسعه سبز، اقتصاد دیجیتال، حقوق مالکیت فکری و هوافضا امضا کردند و در بیانیه‌ای مشترک بر ‏گسترش همکاری میان نیروهای امنیتی و اطلاعاتی برای مقابله با جرائم سازمان یافته، مواد مخدر و امنیت ‏سایبری تأکید کرده بودند.‏

تاثیر غیرمستقیم دو منازعه کشمیر و قره‌باغ

این همکاری ها در فضای منطقه‌ای پیچیده ای رخ می‌دهد که پیوندهای همزمان با پاکستان و مناقشات با هند ‏بر آن سایه انداخته است. آذربایجان در موضوع کشمیر حامی قاطع پاکستان است و پاکستان نیز همواره از ‏تمامیت ارضی آذربایجان در قره باغ حمایت کرده است؛ این نزدیکی سبب شده هند، که به ارمنستان ‏نزدیک است، در مجامع بین المللی علیه باکو اقدام کند و در اجلاس سازمان همکاری شانگهای ۲۰۲۵ ‏عضویت کامل آذربایجان را به دلیل حمایت از پاکستان مسدود نماید.‏

گرچه این اقدامات بیشتر جنبه سیاسی و انتقامی دارد، پیامد آن تعمیق روابط سه جانبه چین، پاکستان و ‏آذربایجان است و پکن در تلاش است میان دهلی و اسلام آباد موازنه برقرار کند. چین در مناقشه قره باغ ‏موضع بی طرف اتخاذ کرده و در عین فروش تسلیحات به باکو هنوز سامانه‌های پیشرفته تر را صادر نکرده و ‏به ارمنستان نیز کمک چندانی نکرده است که نشان می دهد روابط دو طرف بر مبنای منافع اقتصادی و ‏ژئواستراتژیک است و نه اتحاد نظامی.‏

جایگاه جمهوری آذربایجان در رقابت چین با غرب

در زمینه رقابت جهانی، آذربایجان در راهبرد حمل ونقلی چین جایگاهی مهم دارد، اما روابط دو کشور بیش ‏از آنکه اتحاد راهبردی باشد، عمل گرایانه و مبتنی بر منافع مشترک است. آذربایجان نیز سیاست ‏چندجانبه‌گرایی متوازن را دنبال می کند؛ در کنار مشارکت در طرح‌های کمربند- راه، همچنان روابط ‏نزدیک با کشورهای غرب دارد و از جمله به صادرات گاز خود به اروپا ادامه می‌دهد. در عین حال، پکن ‏تلاش نمی‌کند باکو را در محور ضدغربی قرار دهد و کارشناسان چینی و آذربایجانی تأکید می‌کنند که ‏احترام به استقلال و تمامیت ارضی، اصل روابط است.‏

ابعاد ژئواکونومیک

کریدور میانی امکان انتقال کالا از چین به اروپا را در دو هفته فراهم می کند و تنها مسیر زمینی به اروپا است ‏که روسیه را دور می زند و همچنین جایگزینی برای مسیرهای دریایی پرتنش همچون دریای سرخ و تنگه ‏مالاکا محسوب می شود. پس از جنگ اوکراین و تحریم های گسترده، نیاز چین به این مسیر بیشتر شده ‏است.‏

همکاری های اقتصادی به ویژه در تجارت و سرمایه گذاری رشد قابل توجهی داشته است. طبق آمار ‏رسمی، حجم تجارت دو کشور تا سپتامبر ۲۰۲۵ به ۳٫۴ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل ۲۸ درصد ‏افزایش یافته است. مجموع سرمایه گذاری های چین از ۹۵۰ میلیون دلار فراتر رفته و این کشور چهارمین ‏شریک تجاری بزرگ و بزرگ ترین صادرکننده کالا به آذربایجان است.‏

‏برآیند نهایی این است که اهمیت ژئواستراتژیک و اقتصادی آذربایجان برای چین واقعی و رو به افزایش ‏است، اما نه به حدی که پکن امنیت این کشور را تضمین کند یا در نزاع‌های آن مداخله نظامی کند. ‏