ترامپ که در دوره پیشین ریاستجمهوری خود سیاستهای تهاجمی و سختگیرانهای در قبال ایران اتخاذ کرده بود، این بار نیز وعده داده تا تغییراتی مهم در سیاست خارجی آمریکا به وجود آورد. کنترل مجلس نمایندگان و مجلس سنا توسط حزب او و همچنین نداشتن هیچ ترسی از عدم انتخابات مجدد، این بار دست او را برای اجرایی کردن بسیاری از سیاستها و برنامههای بینالمللیاش بازتر خواهد گذاشت. با پیروزی او در انتخابات ۲۰۲۴، چشمانداز روابط میان ایالات متحده و ایران وارد مرحلهای جدید خواهد شد.
۱- بازگشت به استراتژی «فشار حداکثری»
یکی از اولین پیامدهای بازگشت ترامپ به کاخ سفید، احتمال احیای استراتژی «فشار حداکثری» علیه ایران خواهد بود. این سیاست که در دوره اول ریاستجمهوری او اعمال شد، شامل تحریمهای گسترده علیه بخشهای مختلف اقتصاد ایران، بهویژه صنایع نفت و گاز بود. ترامپ در دوره اول خود از برجام خارج شد و تحریمهایی را علیه ایران اعمال کرد که هدف آنها فلج کردن اقتصاد ایران و کشاندن کشور به میز مذاکره بود. بازگشت به این رویکرد، به معنای افزایش تحریمها و محدودیتهای اقتصادی از جمله در رابطه با فروش نفت به چین و همچنین تبادلات مالی با امارات برای تحت فشار قرار دادن دولت ایران جهت توافق بر سر مسائل هستهای و منطقهای است.
۲- دستیابی به «توافق بهتر» با ایران
دستیابی به «توافق بهتر» یکی از وعدههای اصلی ترامپ در کمپینهای انتخاباتی ۲۰۲۴ بود. ترامپ همواره بر این باور بوده که برجام توافقی ناکافی و ناقص است و نتوانسته مانع از پیشرفت برنامه هستهای ایران شود. او اعلام کرده که به دنبال توافقی خواهد بود که نه تنها برنامه هستهای ایران را محدود کند، بلکه به مسائل موشکی و سیاستهای منطقهای ایران نیز بپردازد. چند هفته قبل او در مصاحبه با یک پادکست معروف آمریکایی گفت: «من دلم میخواهد ببینم که ایران خیلی موفق باشد، ولی تنها کاری آنها نمیتوانند بکنند این است که سلاح هستهای داشته باشند!»
۳- تلاش برای انزوای ایران در منطقه
ترامپ به دنبال تغییر معادلات ژئوپلتیک خاورمیانه است. او در دوره اول ریاستجمهوری خود با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، بهویژه عربستان سعودی، روابط نزدیکی برقرار کرد و «توافق ابراهیم» را برای عادیسازی روابط بین کشورهای عربی و اسرائیل امضا کرد.
بازگشت او به کاخ سفید میتواند به معنای تقویت دوباره این اتحادها و تلاش برای منزوی کردن ایران در منطقه باشد؛ به ویژه با طرح امنیتی جدید جمهوریخواهان برای آینده غزه و تلاشهای جرد کوشنر، داماد ترامپ برای وارد کردن عربستان و امارات به مسئله تنش فلسطین و اسرائیل. همچنین دولت دوم ترامپ پیشبرد دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا یا کریدور آیمِک را نیز در دستور کار قرار خواهد داد که به ضرر ایران خواهد بود.
۴- تشدید جنگ تجاری با چین و پیامدهای آن برای ایران
تشدید جنگ تجاری بین ایالات متحده و چین نیز از جمله برنامههای دولت دوم ترامپ است که تاثیرات زیادی بر ایران خواهد داشت. ترامپ در دوره اول خود نشان داد که رویکرد سختگیرانهای در قبال چین دارد و احتمال دارد این رویکرد در دوره دوم نیز ادامه یابد.
از آنجا که ایران و چین روابط نزدیکی دارند و چین یکی از مهمترین خریداران نفت ایران است، تشدید تنشها بین واشنگتن و پکن میتواند بهطور غیرمستقیم بر ایران نیز تأثیر بگذارد و حتی منجر به افزایش فشارها بر صادرات نفت ایران شود. همچنین ترامپ در وعدههای انتخاباتی خود به این موضوع اشاره کرد بود که در صورت تداوم خرید نفت از ایران، در دولت دوم او چین با تبعات جدیتری مواجه خواهد شد.
۵- افزایش تنشهای نظامی
با توجه به روابط بسیار نزدیک ترامپ با نتانیاهو و همچنین تعلق خاطر زیاد کابینه او به اسرائیل، احتمال افزایش تنشهای نظامی در منطقه نیز وجود دارد. پیش از این دولت بایدن برای دولتمردان اسرائیل خط قرمزهایی در حمله به ایران چون تاسیسات هستهای و نفتی را مشخص کرده بود، اما با بازگشت ترامپ این خط قرمزها برای اسرائیل دیگر وجود نخواهد داشت.
اگرچه ترامپ طبق گزارشات مختلف رسانههای آمریکا از نتانیاهو خواسته تا پیش از ورود او به کاخ سفید در منطقه آتشبس شود، اما در صورت تداوم حملات ایران و اسرائیل به یکدیگر، او دست نتانیاهو را برای هرگونه اقدام نظامی در منطقه باز خواهد گذشت. موضوعی که لئون پانهتا، رئیس پیشین سازمان سیا به آن اشاره کرد و گفت: «در رابطه با خاورمیانه، فکر میکنم او عملاً به نتانیاهو چک سفید امضا خواهد داد.»
0 دیدگاه