اخیراً، کوزوو با آلبانی و کرواسی یک ائتلاف نظامی امضاء کرد. هدف از این اقدام، ایجاد ائتلافی ‏در برابر همکاری‌های نظامی صربستان با مجارستان بود که موجب شد کوزوو به دنبال متحدین جدیدی برای ‏تأمین امنیت خود باشد. این موضوع پرسش‌هایی را به وجود می‌آورد که چرا ناتو و اتحادیه اروپا نتوانسته‌اند به ‏عنوان تأمین‌کننده امنیت در حوزه بالکان عمل کنند و چرا کشورهای منطقه به سمت ائتلاف‌سازی و ‏همکاری‌های دوجانبه روی آورده‌اند.‏

شرایط فعلی تنش‌ها در منطقه بالکان

کوزوو در سال ۲۰۰۸ به‌صورت یک‌جانبه و با حمایت کشورهای غربی از صربستان اعلام استقلال کرد. این ‏مسئله منجر به منازعه‌ای مداوم میان صربستان و کوزوو شد که تا به امروز ادامه دارد. در حال حاضر، کوزوو ‏توسط بسیاری از کشورهای جهان به رسمیت شناخته نشده و برای عضویت در برخی سازمان‌های بین‌المللی با ‏مشکلاتی مواجه است؛ به همین دلیل به دنبال عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا بود تا بتواند با نزدیکی به ‏قدرت‌های بزرگ از انزوای سیاسی خارج شود. تقابل‌های ژئوپلیتیک میان روسیه و اتحادیه اروپا از جمله ‏عواملی است که موجب تشدید و پیچیدگی بیشتر این بحران شده است. روابط میان کوزوو و صربستان نه تنها ‏به سمت عادی‌سازی پیش نرفته بلکه تنش بیشتری پیدا کرده است.‏

هدف از ائتلاف سه‌گانه

هدفی که پس از انعقاد این ائتلاف در ۱۸ مارس ۲۰۲۵ توسط مقامات رسمی اعلام شد شامل «تقویت صنعت دفاعی و امنیتی، ‏افزایش قابلیت همکاری نظامی از طریق آموزش و رزمایش‌های مشترک، مقابله با تهدیدات هیبریدی و تقویت ‏امنیت استراتژیک و حمایت از ادغام یورو-آتلانتیک» بود. اما در واقعیت، این ائتلاف به این دلیل تأسیس شده ‏است که کوزوو از حل بحران روابط با صربستان توسط اتحادیه اروپا و همچنین عضویت در اتحادیه ناامید شده ‏است. در نتیجه، کوزوو تلاش کرده تا با نزدیکی به همسایگان هم‌کیش خود، متحدین جدیدی پیدا کند و ‏جایگاه و مشروعیت خود را در منطقه افزایش دهد.‏

‏ اتحادیه اروپا در سال‌های مختلف به هدف عادی‌سازی روابط میان کوزوو و صربستان میانجی‌گری کرده و ‏توافق‌های «اوهرید» را بین دو طرف منعقد کرده است اما این توافق‌ها نتوانسته‌اند به عادی‌سازی واقعی منجر ‏شوند و هر دو طرف همچنان به تعهدات خود عمل نمی‌کنند. بنابراین کوزوو تلاش کرده است تا با این ائتلاف ‏محور قدرتمندی علیه صربستان تشکیل دهد و به بازدارندگی نسبی در برابر آن برسد. همچنین این اقدام ‏کوزوو در واقع تلاشی برای تقویت مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی خود است تا بتواند راه خود را برای به ‏رسمیت شناخته شدن کامل توسط سازمان‌های بین‌المللی و دیگر کشورهای جهان هموار کند. علاوه بر این، ‏کوزوو با این اقدام به دنبال تقویت توان دفاعی خود، به‌ویژه در عرصه پهپادی است تا بتواند در جنگ احتمالی ‏با صربستان به ناتو و دیگر کشورها وابسته نباشد و خود به صورت مستقل توان عملیات پهپادی داشته باشد.‏

آینده ناتو و اتحادیه اروپا در منطقه بالکان

حضور ناتو در منطقه بالکان از ابتدا موجب تنش و درگیری بیشتر و گسترش نزاع از حوزه زیرمنطقه‌ای به ‏بین‌المللی شده است.‏ شکل گیری ائتلاف سه گانه جدید در برابر ائتلاف صربستان-مجارستان در زمان کنونی نیز نشان‌دهنده ناامیدی کوزوو از حمایت و پشتیبانی مؤثر ناتو به واسطه کاهش ‏حمایت آمریکا از این سازمان است. با وقوع تنش بین آمریکا و اتحادیه اروپا و اعلام کاهش حمایت آمریکا از ‏آنها، همچنین تجربه بیش از یک دهه میانجی‌گری ناموفق اتحادیه اروپا، کوزوو رویکرد خود را از تلاش برای ‏پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا به اتحاد با کشورهای همسایه تغییر داده است که نتیجه آن این ائتلاف سه‌گانه ‏بود.

جمع‌بندی

منازعه کوزوو و صربستان یکی از نقاط محل اختلاف در منطقه بالکان بوده است و به واسطه تغییر و تحولات ‏در نظم بین‌المللی، تنش‌های مرتبط با این منطقه در حال افزایش است. میانجی‌گری‌های ائتلاف‌های فراملی ‏همچون ناتو و اتحادیه اروپا برای کاهش تنش دیگر کافی نیست و کشورهای این منطقه به سمت ایجاد ‏ائتلاف‌های نظامی با همسایگان خود برای تأمین امنیت حرکت کرده‌اند.

این ائتلاف‌ها به هدف ایجاد ‏بازدارندگی نسبی در برابر طرف مقابل منعقد شده‌اند، اما تنها باعث افزایش احساس تهدید از دیگری شده‌اند. ‏در نهایت در صورتی که دو طرف به مداخله طرف‌های خارجی مخصوصا ناتو با یکدیگر به توافق نرسند، ‏چشم‌انداز صلح و کاهش تنش در این منطقه به چشم نخواهد خورد.‏