🌐استراتژی مهار به تنهایی برای پیروزی در رقابت فناورانه آمریکا-چین کافی نیست

#روندهای_استراتژیک

در سال‌های اخیر، رقابت فناوری میان آمریکا و چین به یکی از مهم‌ترین ابعاد تقابل ژئوپلیتیک میان دو قدرت اقتصادی جهان تبدیل شده است. یکی از نقاط اصلی این رقابت، کنترل بر صنعت نیمه‌هادی‌ها و توسعه هوش مصنوعی است. آمریکا با اعمال محدودیت‌های صادراتی بر تراشه‌های پیشرفته، تلاش دارد از دسترسی چین به فناوری‌های کلیدی جلوگیری کند. بااین‌حال، گزارش‌هایی از دستیابی شرکت‌های چینی به نیمه‌هادی‌های پیشرفته، از طریق واسطه‌هایی مانند سنگاپور و امارات، نگرانی‌های واشنگتن را افزایش داده است.

 نقش چین در توسعه هوش مصنوعی و چالش‌های آمریکا

چین با اجرای برنامه‌هایی مانند «برنامه توسعه هوش مصنوعی» (۲۰۱۷) به‌دنبال تبدیل شدن به رهبر جهانی این حوزه تا سال ۲۰۳۰ است. شرکت‌های بزرگی همچون علی‌بابا، بایدو، و هوآوی با حمایت مالی دولت چین در حال توسعه مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی هستند.

یکی از مواردی که توجه آمریکا را جلب کرده، سرمایه‌گذاری گسترده شرکت دیپ‌سیک (DeepSeek) در خرید پردازنده‌های گرافیکی انویدیا است. بر اساس گزارشات منتشره، این شرکت بیش از ۵۰۰ میلیون دلار برای دستیابی به ۵۰ هزار تراشه H100 و H800 هزینه کرده است، درحالی‌که داده‌های رسمی هزینه آموزش مدل آن را تنها ده‌ها میلیون دلار برآورد کرده بودند.

واکنش کشورهای واسطه و تشدید نظارت‌های آمریکا

در واکنش به این نگرانی‌ها، وزارت تجارت و صنعت سنگاپور اعلام کرده که این کشور از قوانین صادراتی ایالات متحده پیروی می‌کند و تراشه‌های تحت کنترل صادراتی به چین ارسال نشده است. بااین‌حال، گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که شرکت‌های چینی از مسیرهای غیرمستقیم برای دسترسی به نیمه‌هادی‌های پیشرفته بهره می‌برند.

علاوه‌بر سنگاپور، کشورهایی مانند مالزی و تایوان نیز در این شبکه توزیع قرار دارند. نزدیکی جغرافیایی تایوان به چین و محدودیت‌های نظارتی کمتر بر صادرات پردازنده‌های گرافیکی، احتمال قاچاق فناوری‌های حساس را افزایش داده است.

 چالش‌های پیش‌رو

ایالات متحده با اعمال تحریم‌های گسترده، ازجمله محدودیت‌های صادراتی در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، تلاش کرده تا سرعت پیشرفت چین در حوزه نیمه‌هادی‌ها را کاهش دهد. اما این اقدامات نتیجه معکوس داشته و باعث شده چین سرمایه‌گذاری در تولید داخلی تراشه‌ها را افزایش دهد.

شرکت SMIC، یکی از غول‌های نیمه‌هادی چین، توانسته تراشه‌های ۷ نانومتری را توسعه دهد، اگرچه هنوز از نظر قدرت پردازشی و بهره‌وری انرژی نسبت به تراشه‌های تولیدی سامسونگ و TSMC عقب‌تر است. به‌طور هم‌زمان، هوآوی نیز در حال توسعه پردازنده‌های جدید برای کاهش وابستگی به فناوری‌های غربی است.

نقش قدرت‌های منطقه‌ای در نبرد تکنولوژیک

علاوه‌بر آمریکا و چین، دیگر قدرت‌های منطقه‌ای نیز در حال افزایش نفوذ خود در بازار نیمه‌هادی‌ها و هوش مصنوعی هستند. هند تمرکز خود را بر توسعه نرم‌افزارهای هوش مصنوعی و طراحی تراشه‌ها قرار داده است. دولت هند انتظار دارد بیش از ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خصوصی در حوزه مراکز داده انجام شود. همچنین، یارانه ۴۰ درصدی برای هزینه‌های محاسباتی برخی پروژه‌های هوش مصنوعی در نظر گرفته شده است.

اتحادیه اروپا نیز با اجرای طرح‌هایی مانند «قانون تراشه‌های اروپا» تلاش دارد زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها را مستقل از چین و آمریکا کند. اما رقابت با چین، که از حمایت‌های گسترده دولتی بهره می‌برد، می‌تواند مانع پیشرفت اروپا شود.

مسیرهای پیش‌روی: از محدودیت تا نوآوری

کارشناسان بر این باورند که آمریکا به‌جای تمرکز صرف بر محدودیت‌های صادراتی، باید بر تقویت اکوسیستم داخلی فناوری خود تمرکز کند. افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، ایجاد مشارکت‌های دولتی-خصوصی و حمایت از استارتاپ‌های حوزه نیمه‌هادی و هوش مصنوعی می‌تواند راهکاری مؤثرتر باشد.

آمریکا همچنین می‌تواند با همکاری با کشورهای همفکر مانند ژاپن، استرالیا و هند، زنجیره‌های تأمین تراشه‌ها را مقاوم‌تر کند و از نفوذ چین در این حوزه بکاهد.

 رقابتی بلندمدت و استراتژیک

تقابل فناوری میان چین و آمریکا تنها به موضوع نیمه‌هادی‌ها و هوش مصنوعی محدود نمی‌شود، بلکه بخشی از یک رقابت گسترده‌تر برای رهبری اقتصادی و ژئوپلیتیکی جهان است.

واشنگتن باید میان امنیت فناوری و همکاری‌های بین‌المللی توازن برقرار کند، زیرا محدودیت‌های بیش از حد می‌تواند موجب تشویق چین به توسعه جایگزین‌های بومی شود. آینده این رقابت به توانایی آمریکا در نوآوری، سرمایه‌گذاری در استعدادهای داخلی، و همکاری با شرکای استراتژیک بستگی دارد.

نویسنده: استفانی کام لی یی

منبع: فارن پالیسی