از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ و اتحاد یمن در سال ۱۹۹۰، روسیه هیچ علاقه جدی به تحولات یمن از خود نشان نداده و حجم تجارت دو کشور در بهترین حالت به ۲۵۰ میلیون دلار محدود بوده است. بدین ترتیب، با آغاز جنگ داخلی در یمن در سال ۲۰۱۱،کرملین برخلاف عملکرد خود در بحران لیبی و سوریه مداخله چندانی در تحولات یمن نداشت. سیاست خارجی روسیه پس از اعلام عملیات نظامی عربستان سعودی و برخی کشورهای دیگر علیه حوثی‌ها در مارس ۲۰۱۵، تغییر چندانی نیافت. با این حال، روسیه ارتباطات دیپلماتیک خود را با تمامی بازیگران اصلی درگیری‌های یمن حفظ کرده است.

 تحولات نقش روسیه

مشارکت فزاینده روسیه و ایران در پی جنگ اوکراین، قواعد بازی و ویژگی‌های نقش مسکو را در تحولات یمن دستخوش تغییر کرده است. نزدیکی همکاری‌های روسیه و ایران، مسکو را به حوثی‌های وفادار به تهران نزدیک‌تر ساخته است. در حال حاضر، مستشاران نظامی روسیه در صنعا فعال هستند و اگر تنش‌ها در یمن تشدید شود، ممکن است مسکو خود را یکی از طرف‌های درگیر محسوب کند. گزارش‌های متعدد از رسانه‌های آمریکایی حکایت از آن دارد که کرملین در حال آماده‌سازی برای تأمین تسلیحات برای حوثی‌ها بود، اما به دلیل فشارهای ایالات متحده و عربستان سعودی از این اقدام منصرف شد. کارشناسان سازمان ملل نیز بارها از تلاش برای قاچاق موشک‌های هدایت‌شونده ضدتانک کورند، تفنگ‌های تهاجمی AKS-20U و سایر سلاح‌ها به یمن خبر داده‌اند.

مشارکت با ایران، کرملین را به همکاری بیشتری با حوثی‌ها در درگیری‌های یمنی واداشته است. پس از آنکه مسکو در جنگ خود علیه اوکراین به تجهیزات تسلیحاتی ایران وابسته شد، به‌طور فزاینده‌ای تحت تأثیر مدار تهران در خاورمیانه قرار گرفت و روند پشتیبانی از فعالیت ماهواره‌های ایرانی (گروه‌های همسو با ایران) در منطقه را آغاز کرد. به اعتقاد ناظران، حفظ فاصله مساوی از طرف‌های مختلف در جنگ یمن برای کرملین دشوار خواهد بود و تعامل آن با حوثی‌ها اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد.

در حال حاضر، آتش‌بس میان حوثی‌ها و عربستان برقرار است؛ اما با توجه به تحولات منطقه و به‌ویژه اقدامات اخیر حوثی‌ها در دریای سرخ، احتمال بروز یک رویارویی جدید وجود دارد. این گروه از نوامبر ۲۰۲۳ بیش از ۷۰ کشتی مرتبط با اسرائیل و متحدانش را هدف قرار داده‌اند. این حملات مسیرهایی را که نزدیک به ۱۲ درصد از کل تجارت بین‌المللی را شامل می‌شد، مختل کرده و هزینه حمل‌ونقل کالا از آسیا به اروپا را تقریباً چهار برابر افزایش داده است.

 استمرار حملات انصارالله

از آغاز سال جاری میلادی، ایالات متحده بمباران مواضع حوثی‌ها را آغاز کرده است، اما این اقدامات نتوانسته‌اند به‌عنوان یک بازدارنده مؤثر عمل کنند. حوثی‌ها ایمنی فعالیت کشتی‌های مرتبط با روسیه، ایران و چین در دریای سرخ تضمین کرده است. در این راستا، فرانک مکنزی، فرمانده پیشین سنتکام، اظهار می‌دارد: «پوتین، ایالات متحده را مسئول حملات اوکراین به کشتی‌های روسیه در دریای سیاه می‌داند و ممکن است حملات در دریای سرخ را نوعی انتقام تلقی کند».

یکی از سناریوهای مطرح در زمینه درگیری‌های یمن، احتمال حرکت حوثی‌ها به سمت جنوب برای تصرف مناطق وسیع‌تر است. برای تحقق این هدف، آن‌ها به حمایت تمامی شرکای خارجی خود، از جمله روسیه، نیازمندند. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه افسران اطلاعاتی ارتش روسیه به یمن اعزام شده‌اند تا به حوثی‌ها در هدف‌گیری کشتی‌های تجاری در دریای سرخ یاری رسانند.

 نتیجه‌گیری

روسیه به‌دنبال گسترش دامنه حضور خود در دریای مدیترانه و دریای سرخ است، که این امر به روسیه امکان می‌دهد از محیط حیاتی خود دفاع کرده و تعادل را در جنگ علیه غرب در اوکراین برهم زند. سیاست روسیه در این مقطع در وضعیت دشوار ایجاد تعادل میان حفظ روابط راهبردی خود با عربستان و اتحاد با ایران از یک سو و بهره‌برداری از فرصت‌های موجود برای افزایش فشار بر محور غربی به رهبری ایالات متحده آمریکا از سوی دیگر قرار دارد.