دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، سفر رسمی خود به عربستان سعودی را در روز سه‌شنبه آغاز کرد و این سفر تا ۱۶ مه ادامه خواهد داشت. این سفر که نخستین سفر خارجی او محسوب می‌شود، باهدف تقویت همکاری‌های دوجانبه و بررسی مسائل منطقه‌ای انجام می‌گیرد.

برنامه‌های این سفر شامل برگزاری مجمع سرمایه‌گذاری، نشست کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و دیدارهای دوجانبه است. ترامپ این سفر را «تاریخی» توصیف کرده و آن را نشان‌دهنده روابط دیپلماتیک فزاینده میان واشنگتن و کشورهای خلیج‌فارس دانسته است. دستور کار سفر وی شامل مذاکراتی در زمینه‌های انرژی، دفاعی و فناوری است و دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نیز در آن وجود داشت.

یکی از مهم‌ترین توافقاتی که عربستان روی آن حساب بازکرده، مربوط به همکاری در حوزه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز است؛ توافقی که زمینه‌ساز ایجاد شراکتی راهبردی در زمینه فناوری هسته‌ای غیرنظامی میان دو کشور خواهد بود. همچنین احتمال امضای مجموعه‌ای از تفاهم‌نامه‌های اقتصادی میان شرکت‌های سعودی و آمریکایی مطرح است، به‌ویژه در شرایطی که واشنگتن از پروژه‌های کلان تعریف‌شده در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان حمایت می‌کند. در حوزه دفاعی نیز انتظار می‌رود توافقاتی حاصل شود؛ چراکه عربستان به دنبال تقویت توان نظامی خود از طریق همکاری نزدیک با ایالات‌متحده است.

ابعاد سیاسی

مسائل مرتبط با خاورمیانه، از جمله جنگ در نوار غزه و مذاکرات جاری میان ایالات‌متحده و ایران، از مهم‌ترین محورهای مورد بحث در این سفر خواهد بود. تهران اخیراً از طریق سفر وزیر امور خارجه خود به ریاض، مقامات سعودی را در جریان آخرین تحولات این مذاکرات قرار داده است. بااین‌حال، دونالد ترامپ تاکنون موضعی صریح در برابر درخواست ایران برای حفظ سطح غنی‌سازی اورانیوم با اهداف صلح‌آمیز اتخاذ نکرده است و فشارهای رژیم صهیونیستی برای جلوگیری از هرگونه توافق با تهران همچنان ادامه دارد.

پرونده سوریه نیز یکی دیگر از محورهای اساسی این سفر به‌شمار می‌رود؛ به‌ویژه در پرتو گزارش‌هایی مبنی بر احتمال لغو برخی تحریم‌ها علیه دمشق در صورت همکاری این کشور با پیشنهادات مطرح شده از سوی آمریکا. دولت ترامپ این موضوع را یکی از عناصر کلیدی در راستای تأمین ثبات منطقه‌ای قلمداد می‌کند. عربستان سعودی نیز این سفر را فرصتی راهبردی برای بازتعریف نقش منطقه‌ای خود در سایه تحولات ژئوپلیتیکی گسترده ارزیابی می‌نماید.

ابعاد اقتصادی

این سفر بیشترین تمرکز را به موضوعات اقتصادی اختصاص داده است، به‌ویژه با توجه به برگزاری «مجمع سرمایه‌گذاری سعودی-آمریکایی» که با حضور گسترده نمایندگان بخش خصوصی دو کشور برگزار خواهد شد. همکاری‌های آینده میان ریاض و واشنگتن می‌تواند حوزه‌هایی همچون هوش مصنوعی، فناوری‌های نوین و انرژی را در بر گیرد. عربستان نیز تمایل دارد سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی را به‌سوی پروژه‌های بزرگ توسعه‌ای خود در چارچوب برنامه‌های تحول ملی سوق دهد. حجم مبادلات تجاری میان دو کشور در سال ۲۰۲۴ به حدود ۳۲ میلیارد دلار رسیده که حاکی از استحکام روابط اقتصادی دوجانبه است. انتظار می‌رود در پایان این سفر، توافقات جدیدی در این حوزه‌ها به امضا برسد.

پرونده‌های سوریه و لبنان

بر اساس گزارش‌ها، دیداری سه‌جانبه میان ترامپ، ولیعهد سعودی، رئیس‌جمهور سوریه و رئیس‌جمهور لبنان نیز در دستور کار قرار دارد. این دیدار با هدف هماهنگی مواضع منطقه‌ای در قبال پرونده‌های حساس، به‌ویژه در ارتباط با سوریه و لبنان، برگزار خواهد شد.

عربستان در تلاش است از این فرصت برای ایجاد یک محور جدید منطقه‌ای استفاده کند؛ محوری که بتواند در مقابل کاهش نفوذ ایران در منطقه، به‌ویژه پس از تحولات اخیر در سوریه، موضع‌گیری منسجمی ارائه دهد. همچنین گفته‌شده که تفاهمات سیاسی و امنیتی حاصل از این گفت‌وگوها ممکن است شامل موضوعاتی نظیر بحران سودان و امنیت دریای سرخ نیز باشد.

پنجمین نشست مشترک سران کشورهای خلیج و آمریکا در شرایطی ویژه با چالش‌های روزافزون برگزار خواهد شد که تمایل کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای شکل‌گیری موضعی یکپارچه در قبال مسائل مهمی چون بحران فلسطین و سایر تنش‌های منطقه‌ای مشهود است.

ترامپ با انتخاب مجدد عربستان برای نخستین سفر خارجی خود، بار دیگر نشان داده است که به‌جای تکیه صرف بر متحدان سنتی غربی، کشورهای خلیج‌فارس را به‌عنوان بازیگران ژئوپلیتیکی مهم و شرکای راهبردی در حل بحران‌های منطقه‌ای و توسعه روابط تجاری ترجیح می‌دهد.

🔄در همین راستا می‌تواند مطالب مرتبط زیر را نیز در اندیشکده تهران مطالعه کنید:
▫️ترامپ و شیخ‌نشین‌ها؛ تغییر آونگ خلیج فارس
▫️ماموریت خالد بن سلمان در تهران 

منبع: الجزیره