کرملین روز جمعه به صحنه درگیری‌های داغ سوریه وارد شد. تحلیل‌گران روسی معتقدند این درگیری‌ها به دنبال فشار بر مسکو در بحبوحه جنگ اوکراین است. سخنگوی کرملین، وضعیت در حلب را تجاوز به حاکمیت سوریه توصیف و بر حمایت روسیه از بازگشت نظم تأکید کرد. این اظهارات هم‌زمان با ورود نیروی هوایی روسیه به میدان نبرد نشان‌دهنده تغییر رویکرد مسکو از نظارت به مداخله مستقیم است.

درگیری در اوکراین

تحولات سوریه با تشدید رویارویی روسیه و ناتو، به‌ویژه پس از حمایت غرب از اوکراین برای هدف‌گیری خاک روسیه با موشک‌های دوربرد مرتبط است. کارشناسان نظامی، معتقدند رویارویی بین روسیه و ناتو به مرحله مستقیم رسیده است و استفاده روسیه از موشک اوریشنیک درواقع تبادل ضربه با ناتو بشمار می‌رود؛ بنابراین، روسیه عملاً درگیر یک رویارویی گسترده‌تر با گروه‌های نظامی هم‌پیمان ناتو ازجمله گروه‌هایی که در خاورمیانه حضور دارند، شده است.

دولت بایدن در پایان دوره خود تلاش می‌کند تا بیشترین آسیب را به منافع روسیه وارد کند. سوریه به‌دلیل میزبانی از دو پایگاه نظامی روسیه و به‌عنوان کشوری در حوزه منافع روسیه، گزینه مناسبی برای تحقق این هدف محسوب می‌شود.

ابهام در خصوص سفر اسد

با توجه به تحولات سریع میدانی در سوریه، کرملین از اظهارنظر درباره گزارش‌هایی که از سفر غیرمنتظره رئیس‌جمهور سوریه به مسکو خودداری کرد. یک دیپلمات روس اعلام کرد اسد برای ادامه درمان همسرش به مسکو سفر می‌کند و به‌این‌ترتیب، ارتباطی با وضعیت میدانی پیچیده در شمال غرب سوریه ندارد.

در آغاز عملیات «ردع العدوان» رسانه‌های دولتی روسیه به‌طور مختصر به حملات تروریستی علیه مناطق تحت کنترل دولت سوریه پرداختند و به‌طور غیرمستقیم ترکیه را مسئول تشدید تنش‌ها دانستند. نکته قابل‌توجه این است که پیشروی مخالفان از ضعف نیروهای تحت حمایت ایران نشأت گرفته و ممکن است این حملات با هماهنگی ایالات‌متحده و ترکیه انجام‌شده باشد تا فشار بر ایران و ارتش سوریه افزایش یابد و شرایط مذاکراتی برای مخالفان بهبود یابد.

نفوذ ترکیه

دمشق با شدیدترین حمله گروه‌های مسلح وابسته به ترکیه در سال‌های اخیر روبه‌رو است. این حمله با هدف مهار ارتش سوریه و شبه‌نظامیان شیعه متحد آن صورت گرفته است. هم‌زمانی این حمله با توقف درگیری‌ها در لبنان و رکود مذاکرات ترکیه و سوریه، نشان از برنامه‌ریزی دقیق این تحولات دارد. درحالی‌که منابع ترکیه‌ای تأکید دارند آنکارا در تلاش است تا از تشدید تنش‌ها در خاورمیانه به‌ویژه نوار غزه جلوگیری کند اما این تلاش‌ها تاکنون نتیجه‌بخش نبوده است.

عملیات ردع العدوان که انتظار می‌رفت محدود باشد با عقب‌نشینی نیروهای دولتی سوریه و فروپاشی خطوط دفاعی گسترش یافت. مسکو در تلاش بود ارزیابی دقیقی از ابعاد نبرد داشته باشد و دریابد که آیا این حرکت به رهبری ترکیه انجام‌شده یا اینکه تحت‌فشار ایالات‌متحده برای بهره‌برداری از ضعف دولت سوریه و متحدان ایرانی آن بوده است.

این مسأله توضیحی برای سکوت اولیه روسیه است. با تشدید نگرانی‌ها درباره فروپاشی خطوط دفاعی دمشق، روسیه دخالت کرد تا از تصرف شهرهای راهبردی توسط اپوزیسیون جلوگیری کند. بااین‌حال، تحلیل‌ها نشان می‌دهند که آنکارا تاکنون از این وضعیت بیشترین بهره را برده است. روسیه این تحولات را بخشی از رویارویی خود با غرب می‌بیند، زیرا ممکن است در آستانه خروج آمریکا از سوریه و پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ، نقشه‌های جدیدی برای این کشور ترسیم شود.

گزینه‌های محدود

کارشناسان معتقدند مسکو که از پیشروی سریع نیروهای مخالف غافلگیر شده است، حملات خود را به مواضع تحرک و خطوط پشتیبانی شدت بخشد تا پیشروی را متوقف کرده و فضایی برای بهبود خطوط دفاعی در مناطق مختلف، به‌ویژه شهر حلب، فراهم کند.

روسیه تلاش دارد در تعامل با ترکیه، گروه‌های مسلح سوری را به وضعیت آتش‌بس بازگرداند. بااین‌حال، مسکو از مداخله نظامی گسترده اجتناب می‌کند تا از اعزام نیروهای اضافی و آسیب به روابط با ترکیه جلوگیری کند. درنتیجه، گزینه‌های مسکو محدود است و ترجیح می‌دهد به توافقی سریع با ترکیه دست یابد که با اجرای توافقات قبلی، دولت سوریه را به اقدامات فوری برای تقویت روابط با آنکارا سوق دهد.

مرکز: شرق الاوسط_ عربستان
نویسنده: رائد جبر

منبع