در بازه‌ای کوتاه، چندین هیئت عالی‌رتبه از احزاب حاکم ژاپن، از جمله حزب لیبرال دموکرات و کومیتو، به‌طور متوالی به چین ‏سفر کردند. این رفت‌وآمدهای فشرده و هم‌زمان که در نوع خود کم‌سابقه است، توجه ناظران را جلب کرده و پرسش‌هایی را درباره ‏اهداف و پیامدهای احتمالی آن برای روابط پکن–توکیو برانگیخته است.‏

دیدارهایی کم‌سابقه و پرتکرار

هیروشی مورویاما، رئیس جدید اتحادیه پارلمانی دوستی ژاپن–چین، در دومین سفر خود به چین در سال جاری، هیئتی متشکل ‏از ۱۴ نماینده از ۶ حزب ژاپنی را با هدف تقویت روابط دوجانبه به پکن برد. همزمان، ناتسوئو یاماگوچی و کی‌ئیچی ایشی، رهبران ‏پیشین حزب کومیتو نیز به چین سفر کردند و یاماگوچی پیش از سفر با نخست‌وزیر شیگرو ایشیبا دیدار و حمایت او را دریافت ‏کرد. همچنین، ‌تتسوئو سایتو، رهبر فعلی کومیتو، هفته گذشته در حالی که نامه‌ای از نخست‌وزیر ایشیبا برای مقامات چینی به ‏همراه داشت به چین رفت.

محور اصلی گفتگوها یافتن زمینه‌های همکاری و حل برخی مسائل باقی‌مانده خواهد بود. در بعد همکاری، گفت‌وگوها هم در سطح ‏نظری، مانند مقابله با فشارهای تعرفه‌ای آمریکا و هم در سطح عملی، نظیر اجرای توافقات اقتصادی از جمله همکاری در بازارهای ‏ثالث و پیشبرد ‌‎ RCEPمی‌باشد. همچنین احتمال بررسی پروژه‌های خاص مانند سرمایه‌گذاری تویوتا در شانگهای وجود دارد. ‏مسائلی چون ازسرگیری واردات محصولات دریایی ژاپن، افزایش تعاملات فرهنگی و آموزشی از دیگر محورهای مورد توجه در این ‏سفرها می‌باشد.

سه انگیزه اصلی در پشت این دیپلماسی فعال

بنابراین تحرکات کم‌سابقه دیپلماتیک احزاب حاکم در ژاپن را می‌توان در سه سطح تحلیل کرد:‏

‏1.تحکیم روند بهبود روابط:‌‎ ‎این سفرها در ادامه گرایش به تنش‌زدایی در روابط چین و ژاپن پس از دیدار سران در نوامبر ‏گذشته در نشست‎ APEC ‎در سان‌فرانسیسکو و توافق بر سر پیشبرد روابط راهبردی متقابل، صورت می‌گیرد. افزایش ‏تبادلات سیاسی، از جمله دیدارهای متقابل مقامات ارشد و احیای گفت‌وگوی اقتصادی، نشانگر تلاش برای اجرای توافقات ‏دوجانبه و تعمیق روابط راهبردی است.‏

‏2.پاسخ به فشارهای خارجی: با توجه به تبعات منفی جنگ تجاری و سیاست‌های دولت ترامپ بر اقتصاد ژاپن، توکیو به ‏دنبال همکاری نزدیک‌تر با پکن برای کاهش فشارها است.‏

‏3.پیگیری اهداف داخلی: در شرایطی که حزب حاکم در مجلس نمایندگان در اقلیت است، تقویت روابط با چین ‏می‌تواند در بهبود شرایط اقتصادی و ارتقای جایگاه سیاسی حزب و نخست‌وزیر شیگرو ایشیبا به‌ویژه در آستانه انتخابات ‏مجلس سنا مؤثر باشد. همچنین این رفت‌وآمدها ممکن است زمینه‌ساز سفر رسمی نخست‌وزیر به چین باشد.‏ براین اساس حزب لیبرال دموکرات می‌تواند از طریق دیپلماسی حزبی، سریع‌تر توافقات را به سیاست‌های اجرایی دولت تبدیل ‏کند.‏

فرصت‌ها بیشتر از چالش‌ها

روابط چین و ژاپن در سال ۲۰۲۵ با نشانه‌هایی از بهبود آغاز شده است؛ ازسرگیری تبادلات حزبی پس از ۷ سال، سفرهای متقابل ‏مقامات ارشد و احیای گفت‌وگوهای اقتصادی همه حاکی از گرمایش تدریجی روابط هستند. چرا که در سطح بین‌المللی، ژاپن، ‏به‌عنوان اقتصادی صادرات‌محور، به همکاری با چین به‌عنوان شریک تجاری اول خود نیاز دارد و این امر به همراه اقدامات تجاری ‏یک‌جانبه آمریکا منافع چین و ژاپن را به‌هم نزدیک‌تر کرده است. در سطح داخلی، نخست‌وزیر شیگرو ایشیبا با رویکردی عقلانی و ‏مستقل، تلاش دارد تعادل در روابط با چین و آمریکا را حفظ کند. او مخالف قربانی‌کردن منافع اقتصادی در برابر فشارهای امنیتی ‏آمریکا است و مایل نیست ژاپن بخشی از یک ائتلاف ضدچینی شود. بنابراین بنظر می¬رسد که فرصت‌های موجود در روابط ‏دوجانبه اکنون بر چالش‌ها پیشی گرفته‌اند.‏

با این حال، موانع مهمی نیز در مسیر بهبود روابط وجود دارد. از یک‌سو، واشنگتن ممکن است نسبت به نزدیکی بیش‌ازحد پکن و ‏توکیو واکنش نشان دهد و از سوی دیگر، جایگاه سیاسی شکننده ایشیبا در داخل ژاپن و لزوم جلب رضایت محافظه‌کاران، توانایی ‏او را در سیاست خارجی محدود کرده است. در نهایت اگرچه روند روابط در مسیر مثبتی قرار گرفته است، اما استمرار آن به ‏مدیریت محتاطانه فشارهای داخلی و خارجی وابسته خواهد بود.‏

منبع: شانگهای آبزرور
نویسنده: لیائو کین