پس از ۴۷۰ روز جنگ در نوار غزه و میانجیگری قطر، مصر و آمریکا، این فاجعه به پایان رسید بدون اینکه اسرائیل به اهداف خود دست یابد. پس از آغاز عملیات طوفان الاقصی توسط حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، اهدافی مانند از بین بردن حماس، بازگرداندن گروگان‌ها به‌زور و تحمیل کنترل امنیتی بر غزه را تعیین کرد. بعدها اهدافی چون باقی ماندن در محورهای فیلادلفیا و نتساریم، جابجایی ساکنان غزه و اجرای طرح ژنرال‌ها نیز مطرح شد.

بر اساس نظرسنجی انجام‌شده توسط روزنامه عبری «معاریو»، تنها حدود ۸ درصد از اسرائیلی‌ها معتقدند که دولت نتانیاهو به‌طور کامل به اهدافی که برای خود در غزه تعیین کرده بود دست‌یافته است و بسیاری از رهبران راست افراطی اسرائیل توافق آتش‌بس را شکستی برای خود می‌دانند.

نابودی حماس

هدف اصلی جنگ اسرائیل در نوار غزه نابودی حضور و حاکمیت جنبش حماس اعلام‌شده بود، اما پس از گذشت ۱۵ ماه از جنگ، این جنبش هنوز در غزه حضور دارد و قدرتمند است. تردیدهای فزاینده‌ای در مورد امکان دستیابی به هدف نابودی حماس وجود دارد. روزنامه «یدیعوت آحارونوت» نیز گزارش داده که حماس به‌عنوان یک جنبش فعال و تجدیدپذیر در غزه باقی خواهد ماند.

سلاح مقاومت

اسرائیل در هدف خود برای از بین بردن توانایی‌های گروه‌های مقاومت فلسطین، به‌ویژه گردان‌های القسام، شاخه نظامی حماس در نوار غزه، ناکام ماند. در طول جنگ، مقاومت به طراحی تاکتیک‌های جدید ادامه داد و ارتش اسرائیل متحمل خسارات زیادی شد. این امر نشان‌دهنده شکست هدف اصلی اسرائیل در نابودی مقاومت فلسطینی بود که در آغاز جنگ اعلام کرده بود.

برگرداندن اسراء

بازگرداندن اسرا از طریق نیروی نظامی یکی از اهداف اصلی حمله به نوار غزه بود و نتانیاهو و فرماندهان ارتش اسرائیل متعهد شدند جنگ را تا بازگرداندن تمام اسرا ادامه دهند؛ اما این هدف نیز محقق نشد و از ۲۵۱ اسیر اسرائیلی ۱۱۶ نفر را از طریق معامله‌ای با حمایت قطر در نوامبر ۲۰۲۳ بازگرداند. پس‌ازآن، ارتش اسرائیل با ادامه حملات به غزه ده‌ها نفر از آن‌ها را کشت و هنوز حدود ۱۰۹ زندانی در غزه باقی‌مانده‌اند. درنهایت پس از ماه‌ها جنگ، اسرائیل به‌طور اکراه‌آمیز توافق‌نامه‌ای برای مبادله اسرا امضا کرد.

جابجایی جمعیت غزه

جابجایی جمعیت غزه یکی از اهداف اولیه اسرائیل بود و از همان روز اول جنگ، رژیم اشغالگر سیاست زمین سوخته را دنبال کرد تا مردم را به سمت مصر فراری دهد، اما این هدف نیز شکست خورد. بر اساس توافق آتش‌بس، بیش از دو میلیون شهروند غزه در انتظار بازگشت سالم به خانه‌های خود به‌ویژه در شمال، مرکز و شرق نوار هستند.

اشغال غزه

بیست سال پس از خروج از نوار غزه، اسرائیل تلاش کرد تا دوباره آن را اشغال کند و عمداً در شمال و مرکز غزه ویرانی ایجاد کرد و پادگان‌های نظامی دائمی از جمله در محور نتساریم را در مرکز نوار غزه بنا کرد، اما این تلاش‌ها شکست خورد. بر اساس این توافق، خروج اشغالگران اسرائیلی از نوار غزه بر اساس طرحی مرحله‌ای و با نظارت میانجی‌های قطری، مصری و آمریکایی اجرا خواهد شد.

محور فیلادلفیا

نتانیاهو اعلام کرد که یکی از اهداف جنگ، کنترل محور فیلادلفیا در مرز نوار غزه و رفح مصر بوده است. علیرغم ورود چندین ماه پیش ارتش اشغالگر به این محور، طبق توافق آتش‌بس مجبور به ترک آن است.

بازگشت شهرک‌نشینان

با حمله ارتش اسرائیل به نوار غزه، گروه‌های راست افراطی تحت حمایت وزرای دولت نتانیاهو تلاش‌ها برای بازسازی شهرک‌ها در شمال غزه را افزایش دادند. در جریان جنگ، دولت نتانیاهو طرح «ژنرال‌ها» را تصویب کرد که بر اساس آن قرار بود شمال غزه به یک منطقه نظامی تحت کنترل اسرائیل تبدیل شود. بااین‌حال، این هدف نیز به دلیل ضرورت عقب‌نشینی ارتش اسرائیل از شمال و بازگشت به وضعیت پیشین محقق نخواهد شد.

روز بعد از جنگ

اسرائیل بر لزوم مداخله در ساختار پس از جنگ نوار غزه پافشاری می‌کرد و پیشنهاداتی مانند مدیریت امنیتی اسرائیل، انتصاب یک فرد غیرنظامی برای اداره غزه، و جلوگیری از نقش حماس در آینده نوار غزه ارائه داد، اما در این زمینه شکست خورد. توافق آتش‌بس تأکید دارد که مدیریت غزه باید یک موضوع «فلسطینی-فلسطینی» باشد و در حال حاضر مذاکراتی برای تشکیل کمیته حمایت از جامعه برای مدیریت نوار غزه در جریان است. این پیشنهاد توسط جنبش حماس در اوایل سال ۲۰۲۴ ارائه شده است.

نویسنده:‌إبراهيم شاكر
منبع: خلیج انلاین-لندن