آغاز جنگ اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ کشورهای اروپایی را در حوزه نظامی به تکاپو انداخت. به‌گمان سران اروپایی اکنون بیش از گذشته تهدیدهای روسیه برای اروپایی‌ها جدی به نظر می‌رسد. تأثیر این امر افزایش فوری و قابل‌توجه بودجه نظامی کشورهای اروپایی عضو ناتو و نیز تلاش برای دستیابی به سامانه‌های تسلیحاتی است که امکان مقابله با تسلیحات روسی را داشته باشد. به همین دلیل اولاف شولتز، صدراعظم وقت آلمان، چند روز بعد از حمله روسیه به اوکراین ، در یک سخنرانی مهم گفت که برلین با تزریق ۱۰۰ میلیارد یورو (۱۱۰ میلیارد دلار) به ارتش آلمان، هزینه‌های دفاعی خود را به بیش از ۲ درصد از تولید ناخالص ملی خود افزایش خواهد داد. 

خرید سامانه آرو۳ 

در همان هنگام هفته‌نامه آلمانی Welt am Sonntag در گزارشی نوشت که ارتش آلمان در حال بررسی خرید یک سامانه ضد موشکی برای مقابله با سامانه موشکی روسی اسکندر است. هم‌اکنون بخشی از سامانه اسکندر در کالینینگراد مستقر است و هدف آلمان از این برنامه در درجه اول مقابله با سامانه اسکندر است. در آن زمان هنوز به‌طور رسمی از سوی مقامات آلمان اعلام نشده بود که دقیقاً این کشور به دنبال خرید کدام سامانه ضد موشکی است، اما طبق برخی گزارش‌ها دو گزینه اصلی ارتش آلمان، سامانه آرو۳ (Arrow۳) ساخت صنایع هواپیمایی اسرائیل و سامانه تاد (THAAD) ساخت شرکت ریتئون آمریکا بود. 

دولت آلمان در سال ۲۰۲۳ تصمیم گرفت در مجموع سه آتشبار سامانه ضد موشکی آرو۳ را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خریدهای دفاعی پس از حمله روسیه به اوکراین و تجدید قوای نظامی این کشور خریداری کند. پارلمان آلمان در اواسط ژوئن ۲۰۲۳ به خرید سامانه ضد موشکی «آرو۳» از رژیم صهیونیستی چراغ سبز داده و با پرداخت ۶۰۰ میلیون یورو به رژیم صهیونیستی به‌عنوان پیش‌پرداخت قرارداد ساخت و تولید سامانه ضد موشکی آرو۳ طی قرارداد ۳.۵ میلیارد دلاری موافقت کرد. این بزرگ‌ترین قرارداد تسلیحاتی در تاریخ این رژیم به شمار می‌آید و امضای نهایی آن تا پایان سال ۲۰۲۳ صورت گرفت. آمریکا نیز در اوت ۲۰۲۳ موافقت خود را با این قرارداد اعلام کرد. نیاز به موافقت آمریکا برای فروش این سامانه ضد موشکی به این دلیل بود که اسرائیل با کمک مالی آمریکا این سامانه ضد موشکی را توسعه داده است. سامانه آرو۳ برای مقابله با موشک‌های بالستیک در جو طراحی شده است و یکی از لایه‌های دفاع هوایی رژیم صهیونیستی در کنار گنبد آهنین و فلاخن داوود به شمار می‌آید. سامانه ضد موشکی آرو۳ رسماً در اوایل سال ۲۰۱۷ توسط رژیم صهیونیستی به بهره‌برداری رسید. 

در طرح نهایی پیش‌بینی‌شده، سامانه ضد موشکی آرو۳ شامل استقرار آتشبارهای اضافی در شمالی‌ترین نقطه آلمان، در شلسویگ-هولشتاین و در باواریا خواهد بود که جنوب آلمان را تا سال ۲۰۳۰ پوشش می‌دهد. طبق پیش‌بینی‌ها قرار بود تا سامانه آرو۳ تا اوایل دسامبر ۲۰۲۵ در آلمان به قابلیت عملیاتی اولیه (IOC) برسد. انتظار می‌رود سامانه آرو۳ تا سال ۲۰۳۰ به‌طور کامل در آلمان عملیاتی شود. در آن زمان، نیروهای مسلح آلمان برای اولین بار از قابلیت هشدار زودهنگام و رهگیری موشک‌های بالستیک مهاجم در خارج از جو زمین برخوردار خواهند شد. 

آلمان چند سامانه پدافند هوایی در اختیار دارد. سامانه پدافند هوایی IRIS-T مسافت‌های کوتاه تا حدود ۱۵ کیلومتر و سامانه پاتریوت بردهای متوسط تا حدود ۵۰ کیلومتر را پوشش می‌دهد. این دو سامانه روی‌هم‌رفته ارتفاعات تا حدود ۵۰ کیلومتر را پوشش می‌دهند. از سوی دیگر، سامانه ضد موشکی آرو۳ در برابر تهدیدات دوربرد و ارتفاع بالا محافظت می‌کند. این سامانه می‌تواند موشک‌های مهاجم را در ارتفاع تا ۱۰۰ کیلومتر – در زمان انتقال به فضا – رهگیری کند و به برد تا ۲۴۰۰ کیلومتر دست یابد. این سه سامانه در کنار هم، یک سامانه دفاع موشکی چندلایه را تشکیل می‌دهند. 

عملیاتی شدن

رسانه‌های آلمانی گزارش دادند که اولین سپر موشکی دوربرد آلمان روز چهارشنبه ۳ دسامبر ۲۰۲۵ (۱۲ آذر ۱۴۰۴) در پیکربندی اولیه، در پایگاه هوایی هولتس‌دورف (Holzdorf) واقع در مرز بین ایالات زاکسن-آنهالت و براندنبورگ حدود ۵۰ کیلومتری جنوب برلین پایتخت آلمان به بهره‌برداری رسید. ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استقرار سامانه آرو۳ در این پایگاه در حال انجام است. برای گسترش و نوسازی زیرساخت‌های این پایگاه، بودجه تقریباً ۱۰۰ میلیون یورویی طی سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۷ در نظر گرفته شده است. 

قابلیت عملیاتی اولیه این سامانه ضد موشکی با پشتیبانی تکنسین‌های اسرائیلی و کاربران آلمانی بوده و این سامانه در حال ادغام با رینگ پدافندی آلمان و ابتکار «سپر آسمان اروپا» (ESSI) است. ابتکار «سپر آسمان اروپا» با هدف تضمین امنیت آینده دفاع هوایی اروپا شکل گرفته است. تاکنون ۲۱ کشور به این ابتکار پیوسته‌اند. اساساً آلمان سامانه ضد موشکی آرو۳ را به‌عنوان بخشی از ابتکار «سپر آسمان اروپا» برای دفاع در برابر تهدیدات احتمالی موشکی روسیه خریداری کرد. 

قرارداد جدید 

پس از عملیاتی شدن نخستین بخش‌های سامانه ضد موشکی آرو۳ در پایگاه هوایی هولتس‌دورف در ۳ دسامبر ۲۰۲۵، دولت آلمان با تصویب گسترش اضافی به ارزش ۳.۱ میلیارد دلار، مجموع سرمایه‌گذاری خود در سامانه آرو۳ را به حدود ۶.۵ میلیارد دلار رساند. این قرارداد جدید برای افزایش ظرفیت عملیاتی و تکمیل سامانه پدافند هوایی و موشکی «آرو۳» امضاء شد. این توافق شامل افزایش تعداد آتشبارهای عملیاتی، پرتابگرها، موشک‌های رهگیر، رادارهای پیشرفته و سامانه‌های فرماندهی و کنترل است. 

مشخصات فنی 

سامانه ضد موشکی آرو۳ برخلاف پاتریوت پک۳ و تاد از Kill Vehicle اگزواتمسفری استفاده می‌کند و Hit to Kill یا KW نیست. موشک‌های سامانه آرو۳ با سرعت ۷ ماخ در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری قادر به انهدام اهداف خود هستند. حداقل ارتفاع درگیری ۷۵ کیلومتر و حداکثر ۲۵۰ کیلومتر است. این نسخه از سامانه آرو به دلیل داشتن Kill Vehicle و گذشتن از جو رقیق توان رسیدن به چنین بردی را دارد. 

هر آتشبار آرو۳ شامل چهار پرتابگر است که هرکدام به نوبه خود با شش موشک آماده شلیک بارگذاری می‌شوند. بدین ترتیب هر آتشبار آرو۳ شامل ۲۴ موشک آماده شلیک می‌شود. همچنین رادار هشدار زودهنگام EL/M-2080S "Super Green Pine" که مجهز به رادوم محافظ سبز است نیز جزو اقلام تحویلی به ارتش آلمان است. این رادوم یک محیط حرارتی و رطوبتی کنترل‌شده برای عملکرد مطمئن رادار ایجاد می‌کند. به گفته آژانس دفاع موشکی آمریکا، موشک رهگیر ضد بالستیک ۳ میلیون دلاری آرو۳ می‌تواند عملکرد بهتری از موشک ۱۸ میلیون دلاری آمریکایی SM-3 IB داشته باشد. 

تأثیرات و پیامدها 

استقرار سامانه آرو‌۳ که پیش‌تر تنها در اسرائیل مورد استفاده قرار می‌گرفت، برای نخستین‌بار در خاک آلمان انجام می‌شود و این کشور را به یکی از معدود دارندگان فناوری پیشرفته رهگیری موشک‌های بالستیک در ارتفاع بالا تبدیل می‌کند. آلمان استقرار سامانه ضد‌موشکی آرو‌۳ را پاسخی به تهدید روسیه دانسته و هدف آن را پر کردن شکاف در دفاع هوایی این کشور اعلام کرده است. به ادعای مقامات آلمانی، استقرار سامانه ضد‌موشکی آرو‌۳ در آلمان، توان دفاعی اروپا را به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد و به‌عنوان سپری راهبردی در برابر تهدیدات موشکی روسیه به‌ویژه در صورت رویارویی نظامی روسیه و ناتو عمل خواهد کرد. این اقدام چند پیامد کلیدی دارد: 

- افزایش توان دفاعی آلمان: آرو‌۳ قادر است موشک‌های بالستیک را در خارج از جو زمین رهگیری کند. این قابلیت، آلمان را در برابر تهدیدات موشکی دوربرد روسیه مقاوم‌تر می‌سازد و شکاف موجود در سامانه‌های دفاعی اروپا را پر می‌کند. 

- تقویت امنیت جمعی اروپا: آلمان با استقرار این سامانه، بخشی از ابتکار «سپر آسمان اروپا» را عملیاتی می‌کند. این امر موجب افزایش هماهنگی دفاعی میان کشورهای اروپایی و کاهش وابستگی به چتر دفاعی آمریکا خواهد شد. 

- بازدارندگی در برابر روسیه: پیام سیاسی این اقدام روشن است؛ اروپا در حال سرمایه‌گذاری بر سامانه‌های دفاعی مستقل برای مقابله با تهدیدات احتمالی روسیه است. این بازدارندگی می‌تواند محاسبات راهبردی مسکو را تغییر دهد و هزینه هرگونه حمله موشکی را بالا ببرد. 

- پیامدهای صنعتی و نظامی: قرارداد چند میلیارد دلاری با اسرائیل نه‌تنها همکاری‌های دفاعی دوجانبه را تقویت می‌کند، بلکه زمینه انتقال فناوری و ارتقای صنایع نظامی آلمان را نیز فراهم می‌آورد. رژیم صهیونیستی تجربه منحصر‌به‌فردی در زمینه توسعه انواع سامانه‌های ضد‌موشکی دارد که اروپایی‌ها به‌خصوص در زمینه رهگیری موشک‌های بالستیک از آن بهره چندانی ندارند.

جمع بندی

در مجموع، استقرار آرو‌۳ در آلمان یک نقطه عطف در معماری امنیتی اروپا محسوب می‌شود. این سامانه نه‌تنها توان نظامی آلمان را ارتقا می‌دهد، بلکه به‌عنوان بخشی از شبکه دفاعی مشترک اروپا، نقش مهمی در مقابله با تهدیدات موشکی ادعایی ایفا خواهد کرد. با این حال خرید سامانه ضد‌موشکی آرو‌۳ از رژیم صهیونیستی موجب وابسته‌شدن آلمان به اسرائیل در زمینه نگهداری و پشتیبانی از این سامانه پیچیده خواهد شد.