در حالی که رئیس‌جمهور ترامپ به دنبال دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران است، باید به این نکته توجه داشت که انگیزه اصلی تهران برای شرکت در مذاکرات، ترس از واشنگتن نیست بلکه احساس فرصت است. به عبارت دیگر، این مذاکرات می‌توانند راه را برای رهایی تهران از تهدید بازگشت مکانیسم ماشه در پاییز هموار کند و همزمان موجب تقویت رضایت از نظام در داخل کشور شوند. با توجه به این شرایط، مذاکره‌کنندگان آمریکایی باید ضرب‌الاجلی سختگیرانه برای دستیابی به توافقی که واقعاً منافع آمریکا را تأمین کند، تعیین کنند. در غیر این صورت، ممکن است مذاکره‌کنندگان ایرانی روند گفتگوها را طولانی کرده و در همین حال برنامه هسته‌ای خود را پیش ببرند و از تهدید واکنش علیه اقتصادشان رهایی یابند.

بلوف واشنگتن در حمله نظامی علیه ایران

با وجود تهدیدات رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای، تهران دلایل خوبی برای تردید نسبت به این تهدیدات دارد. ترامپ چهارمین رئیس‌جمهوری است که در طول ۲۵ سال گذشته بارها تهدید به استفاده از زور کرده، اما در نهایت راه مصالحه را برگزیده و به ایران اجازه داده تا برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود را ادامه دهد. به همین دلیل کاملاً معقول است که نظام ایران این تصور را داشته باشد که واشنگتن، صرف‌نظر از اینکه چه حزبی در قدرت باشد، تمایلی به اقدام نظامی علیه ایران ندارد. همچنین، ترامپ چندین هفته حماس را تهدید کرده بود، اما در نهایت اقدامی نظامی انجام نداد. علاوه بر این، واشنگتن در مورد خطوط قرمز مذاکراتی خود نیز موضع قاطعی ندارد. نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، استیو ویتکاف، اخیراً اشاره کرده که رئیس‌جمهور ممکن است در قالب یک توافق، به ایران اجازه دهد که در سطحی پایین اورانیوم غنی‌سازی کند؛ به جای آنکه تهران را وادار به برچیدن کامل برنامه هسته‌ای‌اش کند.

مکانیسم ماشه و مشکلات آمریکا و ایران

بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، این شورا تنها تا ماه اکتبر فرصت دارد که درباره اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران به دلیل نقض توافق ۲۰۱۵ تصمیم‌گیری کند. بنابراین، هر یک از اعضای دائم شورای امنیت و آلمان، به جز آمریکا، می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند. در نتیجه، ممکن است آمریکا ناچار شود بریتانیا، فرانسه یا آلمان را برای فعال‌سازی تحریم‌ها قانع کند. مشکلی که تهران به‌خوبی از آن آگاه است این است که روابط آمریکا و اروپا به دلیل مسائلی همچون تعرفه‌ها، تلاش‌های ترامپ برای تحمیل صلح مطلوب روسیه در اوکراین و بی‌اعتنایی به اتحاد با غرب متشنج شده است. در واقع، تهران با درخواست برگزاری دیدار با کشورهای اروپایی پیش از ادامه گفت‌وگو با واشنگتن، احتمالاً در پی ایجاد شکاف میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در موضوع ایران است.

عوامل فوق باعث می‌شود که تیم مذاکره‌کننده آمریکا اهرم فشار کمتری نسبت به همتایان ایرانی خود داشته باشد؛ در حالی که طرف ایرانی تمام انگیزه‌ها را برای کش دادن مذاکرات تا فرارسیدن ماه اکتبر در اختیار دارد. در حال حاضر، محبوبیت ترامپ در حال کاهش است، اعتماد مصرف‌کنندگان افت کرده و احتمال رکود اقتصادی افزایش یافته است. این چالش‌ها ممکن است تمایل ترامپ برای ادامه مذاکرات به امید دستیابی به توافقی حتی ضعیف برای ثبت یک پیروزی سیاسی و تقویت جایگاه داخلی‌اش را افزایش دهد.

از سوی دیگر، تهران نیز با بی‌ثباتی داخلی مواجه است و این مذاکرات می‌تواند به عنوان یک فرصت نجات برای نظام عمل کند. بخشی از این وضعیت ناشی از تحریم‌های آمریکا است؛ اقتصاد ایران در حال فروپاشی است و این امر ممکن است موجودیت نظام را تهدید کند، ارزش پول ملی به شدت کاهش یافته، انفجار در بندر رجایی موجب افزایش خشم عمومی علیه نظام شده، نرخ تورم به حدود ۴۰ درصد رسیده، کمبود انرژی و آب رو به افزایش است و فقر گسترش یافته است. در حالی که واشنگتن امکان دستیابی به توافق را بررسی می‌کند، باید دو هدف را همزمان دنبال کند: اول، توجه مستمر به زمان‌بندی تحریم‌ها؛ دوم، پرهیز از هرگونه توافقی که بیش از آنکه در خدمت منافع آمریکا باشد، نظام حاکم در تهران را تقویت کند.

🔁می‌توانید سایر مطالب مرتبط با این موضوع را در لینک‌های زیر بخوانید:

▫️ایران گوشه رینگ است، نباید به توافق هسته‌ای اکتفاء کرد! 
▫️هنوز توافق هسته‌ای بین آمریکا و ایران منتفی نیست! 
▫️مسئله غنی‌سازی چگونه می‌تواند منجر به فروپاشی مذاکرات شود؟ 

نویسنده: لارنس جی. هاس
منبع: نشنال اینترست