تعویق مذاکرات هستهای در میانه تحولات اخیر بین ایران و آمریکا، این احتمال را ایجاد میکند که پیشرانهای سیاسی در روند مذاکرات اخلال ایجاد کرده باشد. میتوان چندین نشانه احتمالی را در این خصوص مشاهده کرد.
در حالی که مذاکرات هستهای روند مثبتی را طی کرده بود، وزیر خارجه عمان در پیامی خبر از تعویق مذاکرات «به دلایل لجستیکی» داد. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز با تایید این موضوع گفت تعویق مذاکرات به درخواست عمان بوده است. با این وجود، چنین امری در میانه تحولات اخیر بین ایران و آمریکا، این احتمال را ایجاد میکند که پیشرانهای سیاسی در روند مذاکرات اخلال ایجاد کرده باشد. میتوان چندین نشانه احتمالی را در این خصوص مشاهده کرد.
تغییر تیم و تغییر اولویتها
اگرچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اصل این گزاره که توافقی درباره مذاکره در روز شنبه وجود داشته را زیر سوال برده است اما یک دلیل تعویق مذاکره میتواند به تغییرات در تیم ترامپ برگردد. ترامپ اخیرا والتز مشاور امنیت ملی را کنار گذاشته و مارک روبیو وزارت خارجه را با حفظ سمت به جای او گماشته است. چنین تغییراتی علاوه بر این که ممکن است بر مسیر مذاکره با ایران اثر بگذارد میتواند حاکی از تغییر اولویت دولت ترامپ نیز باشد. ترامپ به دنبال حصول یک دستاورد سریع است و به نظر می رسد متوجه شده که توافق با ایران به سرعت حاصل نمیشود. تغییر تمرکز به موضوعی مانند جنگ غزه می تواند یک دلیل تعویق مذاکرات با ایران باشد. چه بسا حل موضوع غزه به عنوان بخشی از یک توافق نانوشته منطقهای پیش نیاز توافق با ایران باشد.
ناکامی در یمن و هشدار به ایران
تعویق مذاکرات میتواند به تحولات اخیر یمن از جمله سقوط جنگنده اف-18 از ناو USS Harry S. Truman در پی حمله موشکی انصارالله ارتباط داشته باشد. پس از این اتفاق، پیت هگزت، وزیر دفاع آمریکا در حساب ایکس خود خطاب به ایران نوشت که آمریکا «از حمایت کشنده شما از حوثیها آگاه است. شما در زمان و مکانی که ما انتخاب میکنیم بهای آن را خواهید پرداخت.» نکته برجستهتر آن بود که ویتکاف این پیام هگزت را بازنشر کرد. چنین درگیری میتواند اثر جدی بر روند مذاکرات داشته باشد. به عبارت دیگر، ممکن است طرف آمریکایی به دلیل تنش کنونی خواستار تعویق مذاکرات شده باشد تا به ایران هشدار بدهد.
ایران و عدم مذاکره زیر فشار
تعویق مذاکرات میتواند اقدامی از سوی ایران نیز بوده باشد. یک روز پیش از اعلام وزیر امور خارجه عمان، ترامپ در شبکه اجتماعی خود (Truth Social) بیان کرد هر کشور یا شخصی که از ایران نفت بخرد، دیگر نمیتواند با ایالات متحده تجارت کند. اگرچه او نامی از چین نبرد، اما کاملاً مشخص بود که مقصود او این کشور است؛ چرا که سهم بالایی از نفت ایران را خریداری میکند. سخن ترامپ با واکنش منفی طرف ایرانی نیز مواجه شد. همچنین روز چهارشنبه، آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه نهادهای مرتبط با تجارت نفت و پتروشیمی ایران اعمال کرد. بنابراین تعویق مذاکره ممکن است اقدامی از سوی ایران باشد تا به طرف مقابل نشان دهد که زیر فشار مذاکره نمیکند.
مسئله غنیسازی و اختلافات فنی
احتمالی که از سایر موارد میتواند جدیتر باشد، اختلاف طرفین بر سر جزئیات توافق است. اگرچه به نظر میرسد ایران و آمریکا در کلیات توافق به موضع یکدیگر نزدیک شدهاند اما مواضع متناقض مسئولین آمریکایی میتواند عاملی باشد تا طرف ایرانی مذاکرات را متوقف کند. موضع مارکو روبیو در مصاحبه با فاکس نیوز مبنی بر اینکه ایران حق غنیسازی در خاک خود را ندارد و پاسخ عراقچی مبنی بر حق ایران بر داشتن چرخه کامل سوخت در داخل خاک خود طبق معاهده منع اشاعه (NPT) و تاکید بر این حق در تماس تلفنی با دبیر کل سازمان ملل این احتمال را تقویت تقویت میکند.
نباید فراموش کرد که جمهوریخواهان تندرو در کابینه ترامپ و به طور کل در واشنگتن دی.سی تلاش فراوانی میکنند که در توافق جدید، ایران تأسیسات هستهای خود را به کلی نابود کرده یا تمام فعالیتهای غنیسازی را متوقف کند. البته نقاط اختلاف شامل موارد دیگری (همچون ماندن یا خارج کردن مواد غنیسازیشده ۶۰٪ و ۲۰٪ از ایران) نیز میشود. به عبارت دیگر، ممکن است آمریکا در مذاکرات خواستههای خود را تحت تأثیر تندروها تغییر داده و به همین دلیل، ایران درخواست تعویق مذاکرات را کرده باشد.
جمعبندی
در صورتی که مسائل فنی، مذاکرات را متوقف نکرده باشد، این موارد عوامل مهمی برای اخلال در روند آن هستند. ایران با یک دولت جمهوریخواه در حال مذاکره است که شامل عناصر میانهرو و تندروی قدرتمندی میشود. به همین دلیل موانع بسیاری در به نتیجهرسیدن مذاکرات وجود دارد بان این اکنون نمیتوان صحبت از شکست مذاکرات کرد.
0 دیدگاه